یکی از دعاهای نقلی و ماثور شیعه، کتاب الصحیفه الصادقیه است که در بردارنده دعاهای امام جعفر صادق (ع) می باشد.
در فرهنگ قرآنی و روایی، دعا بیانگر رابطه ناب و صمیمانه میان انسان و خداوند است. این ارتباط در سیره پیشوایان معصوم دین اسلام به شکل کامل تری وجود داشته و به عنوان یکی از جلوه های مهم و شگفت انگیز شخصیت ایشان محفوظ مانده و در قالب دعاهای ماثور در اختیار مومنان و شیعیان قرار گرفته است. نگاهی به این دعاها معلوم می کند که ارتباط عمیقی بین آنها و آموزه های قرآنی وجود دارد و استفاده از آیات قرآنی در این آموزه ها فراوان است که دانستن آن از همراهی همیشگی قرآن کریم و اهل بیت(ع) پرده برمی دارد. نمونه آن دعاهای ماثور از امام صادق (ع) است که در کتابی با عنوان الصحیفه الصادقیه گردآوری شده است.
یکی از حوزه های ارتباطی انسان در جهان هستی، حوزه ارتباط او با خداوند و مبدا هستی است . آدمی اگر چه در حیات خود با شیوه های رفتاری گوناگونی با خداوند و مبدا هستی ارتباط می یابد، اما الگو های رفتاری ویژه ایی برای ارتباط با خداوند در توصیه های ادیان وجود دارد. یکی از الگو های رفتاری که در ادبیات اسلامی ناظر به جهت گیری درونی انسان نسبت به خداوند است، دعا کردن است. دعا به معنای روی آوردن به خداوند و در خواست از او با حالت خشیت و خضوع است.
در مسیر زندگی آدمی همواره چالش ها و موانعی وجود دارند که قدرت انجام امور را از او می گیرند.
از این رو انسان مومن در مراحل زندگی خود به یک نیروی غیبی و قدرت معنوی روی می آورد و از او استمداد می جوید.
در دعا و توسل ، روح تسکین می پذیرد و التهاب دل فرو می نشیند و بی قراری ها جای خود را به آرامش و قرار می دهد. همانند فرزند گمشده ایی که به مادر برسد یا تشنه کامی که به چشمه ای زلال و گوارا دست یابد.
این توضیح ، ساده ترین تعریف دعا در اندیشه اسلامی است .
با این حال دعا، افزون بر آنکه وسیله ارتباط با خداست و راهی برای دستیابی به خواسته ها نیز هست ، در تعلیم و تربیت انسانی نقش ویژه ایی دارد و جلوه های خود را در ساحت های فردی و اجتماعی نشان می دهد.
یکی از دعاهای نقلی و ماثور شیعه الصحیفه الصادقیه است که در بردارنده دعاهای امام جعفر صادق (ع) می باشد.
این کتاب توسط آقای شریف القرشی تدوین شده و به جامعه شیعی عرضه شده است . بررسی اولیه این کتاب ،بیانگر تاثیر پذیری امام صادق(ع) از قرآن و استفاده های فراوان ایشان از آیات و مفاهیم این کتاب بزرگ الهی است.
گرداورنده ادعیه امام صادق (ع) در این کتاب ،آنها را به ده قسمت تقسیم نموده است.
در شروع کتاب پیش از فصل اول، احادیثی از امام صادق (ع) در باب دعا آمده است.
در ادامه، فصل اول به ذکر ادعیه ایشان در سپیده دمان و شامگاهان ، فصل دوم به ذکر ادعیه برای حفظ در برابر حوادث و خطرات، فصل سوم به ادعیه روزهای مبارکی همچون روز جمعه ، روز مباهله و …، فصل چهارم به ادعیه ماه مبارک رمضان ، فصل پنجم به ادعیه حج همچون دعا به هنگام راهی سفر شدن ، وارد شدن به مسجد الحرام ، طواف کردن ، روز عرفه و … ، فصل ششم به ادعیه هنگام وضو و نماز خواندن ایشان، فصل هفتم به ادعیه حضرت برای پیامبر و اهل بیت و پیروان ایشان ، فصل هشتم به ادعیه امام به هنگام تلاوت قرآن و نیز ادعیه جامع ایشان همچون دعای جامع برای خضوع و خشوع در برابر خدا، امور دنیا و آخرت و…، فصل نهم به مناجات و ادعیه قصار حضرت همچون دعا در باب حمد خدای سبحان ، توحید، طلب رزق و روزی ، طلب مغفرت، هنگام واردشدن مصیبت و…و فصل دهم به ذکر ادعیه آبا و اجداد حضرت اختصاص یافته که به وسیله خود امام صادق(ع) روایت شده است.
امام صادق (ع) به عنوان ثقل اصغر و همتای قرآن در خلال دعا آموزه های بلند و ارزشمند قرآن را نیز یادآور شده و با تعاملی آگاهانه از محتوای آیات قرآن بهره برده اند . با مطالعه دقیق روشن می شود که برخی از فراز های دعا، پیام های کلی قرآن و یا بخشی از آیه است.
گردآورنده: رضا ادهمی -معاونت اجتماعی پلیس فسا، استان فارس
