به گزارش سحاب پرس به نقل از روزنامه تماشا، در واقع نورپردازی در شهرها به دو منظور ایجاد می گردد که از نگاه اول تأمین روشنایی و ایجاد امنیت است و در مقوله های بعدی پرداختن به نورپردازی با هدف ایجاد جاذبه های شهری است.
نورپردازی در شهرها از جنبه ای دیگری نیز مورد استفاده دارد و آن استفاده نمودن و بهره برداری از ساعت هایی است که در گذشته بی استفاده مانده بود. بنابراین برای جلوگیری از بی استفاده ماندن نیمی از عمر مفید (در شب ها) و دستیابی به کیفیت هایی که با طراحی صحیح روشنایی و همچنین نورپردازی مناسب نصیب شهر و ساکنین خواهد شد، نورپردازی و روشنایی شهر ها در یکصد و چند سال اخیر با اهمیت بیشتری همراه شده است.
آنچه که به عنوان فضای شهری در عرصه و طراحی طیف های نوری در فضای شهری مطرح است به
ساده ترین بیان، تحت تأثیر قرار دادن کیفیت زندگی افراد جامعه است. همچنین اثرگذاری بر سیمای شهری و درک احساسی افراد از فضاهای مختلف و ارائه طراحی مطلوب برای فضاهای عمومی شهری که محل کار، استراحت و تفریح مردم هستند نیز مدنظر می باشد.
امر نورپردازی شهری، زیبایی شناسی را در گستره شهری و از طریق نورپردازی خیابان ها و پیاده روها به بیننده معرفی می کند. اما آنچه که در مقیاس شهری حائز اهمیت است در نظر گرفتن، بررسی و طراحی نورپردازی در دو محور از نظر بازه زمانی یکی شب هنگام و دیگری در طول روز است.
نورپردازی مناسب می تواند یکی از عوامل تقویت کننده هویت یک مکان و ارتقای شخصیت ویژه آن محسوب شود. با نورپردازی مناسب می توان بر جذابیت و در نتیجه سرزندگی شهر یا آرامش فضاهای آن افزود و حضور شهروندان را در فضای مذکور تقویت نمود.
* رئیس کمیسیون سلامت و خدمات شهری شورای شهر: نورپردازی بر مبنای روانشناسی رنگ در یک محیط می‌تواند زمینه شادی و نیز ایجاد انرژی در افراد را موجب شود
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر شیراز با بیان اینکه همواره از دیرباز نور را عامل دیدن اشیاء و درک بصری می دانسته اند، اظهار کرد: اما امروز به نقش مهم نور در عملکرد و کارایی افراد، در طول شبانه روز پی برده اند به گونه ای که در حال حاضر روانشناسی نور و روانشناسی رنگ ها زیرمجموعه هایی مهم از روانشناسی محیط می باشند. لذا علم روانشناسی در رویکرد نوین مدیریت شهری جایگاه ویژه ای به خود اختصاص داده است که از جمله آن می توان به نقش روانشناسی در پدیده صنعت نو ظهور نورپردازی اشاره کرد.
دکتر علی ناصری با اشاره به اینکه امروزه روانشناسی نور شامل رنگ نور و جنبه هایی مانند رنگ نور و دمای رنگ نور، شدت نور، گستردگی انتشار نور، جهت و زاویه تابش نور و مواردی از این قبیل است که در روانشناسی محیط بسیار اهمیت دارد، افزود:
می توان گفت مبحث روانشناسی نور یکی از مهم‌ترین بخش‌های روانشناسی محیط به‌شمارمی آید، به گونه ای که آلودگی نوری در زمره مباحث محیط زیست و سلامت نیز قرار می گیرد.
* اجرای درست نورپردازی‌ها می‌تواند موجب بروز احساسات مثبت و حتی رفتار مطلوب شهروندان گردد
وی افزود: با توجه به اهمیت نور در زندگی انسان، در علم روانشناسی، پژوهش های مختلفی در این زمینه صورت گرفته است، چرا که توجه به اجرای درست نور پردازی ها می تواند ضمن تأثیر مثبت بر خلق و خو، موجب بروز احساسات مثبت و حتی رفتار مطلوب شهروندان گردد. بر اساس بررسی ها و تحقیقات صورت گرفته مشخص شده که دمای رنگ نور، شدت روشنایی محیط، شاخص نمود رنگ منابع روشنایی، کیفیت منحنی پخش چراغ‌های روشنایی، نحوه‌ی چیدمان و نصب چراغ ها در کنش افراد تأثیر فراوانی دارند.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر شیراز اظهار کرد: آنچه لازم است در اینجا به آن تأکید نمایم این است که طراحان نورپردازی باید با روانشناسی نور و تأثیرات نورهای مختلف بر چگونگی رفتار افراد آشنایی داشته تا بتوانند با توجه به کاربری محیط، نور مناسبی را با نگاه به جنبه های روانی و فیزیولوژیکی برای کاربران آن فضا، تأمین نمایند به گونه ای که بسته به دمای رنگ نور و میزان شدت آن می توان حتی در ایجاد و یا عدم ایجاد آرامش افراد تاثیرگذار باشد. به همین ترتیب چندین ریتم مختلف بدن و واکنش های زیستی آن می توانند از نور تأثیر بپذیرند.
* دکتر ناصری: در فضاهای شهری، رنگ نورِ محیط در ایجاد احساس و رفتار شهروندان تأثیرگذار است
دکتر ناصری گفت: از این‌رو توجه به جنبه های زیبایی بصری نور و تلفیق هنر و نورپردازی، لازم است اما کافی نیست؛ لذا برای داشتن یک محیط دلنشین و آرامش بخش باید از نکات روانشناسی در نورپردازی نیز بهره جست تا ضمن فضاسازی زیبا و مفرح،
زمینه های نشاط شهری را فراهم نمود تا شاهد تأثیرات مثبتی در برنامه ریزی انسان محوری در شهر باشیم.
وی افزود: در فضاهای شهری، رنگ نورِ محیط در ایجاد احساس و رفتار شهروندان تأثیرگذار است. نوع و میزان احساساتی که از رنگ نورها در افراد ایجاد می شود متفاوت است اما زمینه ایجاد احساس در برابر هریک از پرتوهای رنگی مشخص، غالباً به شکل یکسانی نمود پیدا می کند وتنها در افراد شدت و ضعف دارد.
رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر شیراز اظهار کرد: بر اساس تحقیقات مختلف نشان داده اند که با استفاده از تکنیک های روانشناسی نور در معابر عمومی و فضای باز، می توان بر ذهن مردم جامعه تأثیر مثبت گذاشت. نورپردازی حرفه ای می تواند اضطراب را در بین افراد اجتماع تا حدی کاهش دهد و یا اینکه افراد دپرس را به مرور زمان مداوا کند.
* عضو شورای شهر شیراز: نورپردازی بر مبنای روانشناسی رنگ در یک جامعه می‌تواند زمینه شادی و نیز ایجاد انرژی در افراد را موجب شود
دکتر ناصری گفت: ازدیدگاه علم جامعه شناسی یک جامعه شاد و پرانرژی، استعداد زیادی برای پیشرفت خواهد داشت. نورپردازی بر مبنای روانشناسی رنگ در یک جامعه می تواند زمینه شادی و نیز ایجاد انرژی در افراد را موجب شود که حاصل آن باعث پیشرفت شهروندان یک شهر خواهد بود.
وی افزود: از بُعد روانشناسی گردشگری نیز می توان نورپردازی را مورد امعان نظر قرار داد به طوری که سیستم شناخت ذهنی انسان هنگامی که در یک محیط جدید قرار می گیرد سعی می کند آن محیط را با یکی از مکان هایی که قبلاً دیده تطابق دهد. این کار غریزی باعث می شود که محیط را بهتر و سریع تر درک کند و از ترس و اضطرابِ در یک جای ناشناخته بودن را از بین ببرد. از ویژگی های یک طراحی نورپردازی خوب این است که به مخاطب کمک می کند تا احساس تعلق بیشتری نسبت به محیط پیدا کند که خود این مقوله
می تواند یکی از عوامل و زمینه ای باشد که موجب تبلیغ در بخش گردشگری و رونق این بخش گردد.
* شهردار شیراز: ۷۰ میلیارد تومان برای اجرای طرح‌های نورپردازی در شهر شیراز تخصیص یافته است
شهردار شیراز نیز با اشاره به اینکه طرح جامع نور پردازی شهر شیراز اجرایی می شود، اظهار کرد: طرح جامع نورپردازی شهر شیراز باهدف بازآفرینی هویت شهری، توسعه کارآمد اقتصادی، تقویت حیات مدنی و سرزندگی شبانه شهر تا پایان سال اجرا می گردد.
مهندس اسکندرپور با بیان اینکه اصلاح رویکرد و تغییر نگرش به شهرداری از مهم‌ترین اهداف مدیریت شهری است، گفت: تحقق شهر پایدار با رویکرد عدالت محور نیازمند تعامل و همراهی همه دستگاه ها و افراد تأثیرگذار در شهر است.
وی با تأکید براینکه مدیران شهرداری باید در اداره شهر با نگاه راهبردی و نقش‌آفرینی فزآینده شهروندان، فعالیت نمایند، اظهارداشت: اگر رویکرد شهرداری توجه ویژه به موضوع شهر و شهروند باشد، قطعا موفقیت‌های بسیاری کسب خواهند کرد.
شهردار شیراز گفت: ۷۰ میلیارد تومان برای اجرای طرح های نورپردازی در شهر شیراز تخصیص یافته است.
* معاونت سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری شیراز: نور عامل مهمی در سلامت جسمی افراد است
مهندس جمشید آراسته نیز نورپردازی های شهری نشاط اجتماعی شهروندان در دوران کرونا را تقویت می کنند.
معاونت سیما و منظر سازمان سیما،منظر و فضای سبز شهرداری شیراز گفت: چه از دیرباز تاکنون که نور منبع روشنایی بوده است و چه از دهه های اخیر تا به امروز که جایگاه نور در زیباسازی شهرها تثبیت شده است، همچنان نور به عنوان عنصر غیر قابل حذف در زندگی بشری قلمداد می شود.
وی با بیان اینکه در زندگی فردی و شخصی نور عامل مهمی در سلامت جسمی افراد است و در زندگی اجتماعی نیز نور پویایی و شادابی و نتیجتاً تعلق خاطر شهروندان به زاد و بوم خود به همراه دارد، افزود: علاوه بر این در حوزه های امنیتی نور عنصر بلاشک تأمین سلامت روان شهروندان در فضاهای شهری است و در بعد کار و کاسبی نیز نور در رونق بیشتر داد و ستد شهری و استمرار آن شاخص مهمی به شمار می رود.
معاونت سیما و منظر سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری شیراز با بیان اینکه دسترسی شهروندان به خدمات شهری در طول شب تنها به واسطه نور ممکن است و حیات اجتماعی شهری مثل شیراز بی توجه به کیفیت مراودات شبانه در سطح معابر و شوارع و اماکن شهری قالب مناسبی پیدا نخواهد کرد، گفت: این کیفیت هم در جنبه های معنوی و حضور دوستداران در اماکن مذهبی و عبادات و راز و نیازها، و چه در ابعاد فرهنگی و هنری و علمی با حضور علاقمندان در کافه ها، گالری ها، کتابخانه ها و فرهنگ سراها از شروع تیرگی آسمان و رفتن به تاریکی شبانه به مدد نور امکان پذیر و توجیه بیشتری دارد. آنچه در این روزها اولویت نرم افزاری شهرسازی و منظر بصری شهر شیراز قرار گرفته نقش نور در گردشگرپذیری بیشتر اماکن و محلات شهری شیراز است.
آراسته بیان کرد: گرچه نور و نورپردازی در
ترمینولوژی های علمی دو موضوع متفاوت هستند و هر یک اصول خاص خود دارند اما هر چه این نور و وسعت و تعدد و تراکم آن به سمت نورپردازی و تنوع رنگی متناسب با موضوع پیش برود قطعاً دلپذیزی بیشتری به شهر و شهروند می دهد.
وی با اشاره دقیق تر به موضوع نورپردازی توسط شهرداری شیراز افزود: نظر به فعالیت گسترده شهرداری شیراز در حوزه نورپردازی در چندسال گذشته تمرکز بحث بر نورپردازی شهر شیراز شاید جذابیت بیشتری برای مخاطب داشته باشد.
آراسته عنوان نمود: خوانندگان کاملاً آگاهند که شیراز از دیرباز تاریخ محل رجوع و گذر سیاحان و گردشگران بوده است و این نشان می دهد که این شهر جاذبه های بصری بسیار داشته که نام و نشان او در هر جا و بر هر زبانی جاری و ساری است. اگر چه در گذشته نورپردازی با این سبک و سیاق در شیراز حاکم نبوده اما سبک معماری و شهرسازی شیراز به شیوه ای رقم خورده که چه نظام مندی طبیعی حاکم بر خلق بنا و چه با همان نور رسانی و روشنایی معمولی حاصل از سیستم های الکتریکی به نوعی از جذابیت های بصری نورپردازی برخوردار بوده و زیبایی بنا دوچندان شده است.
* آراسته: شب‌های شیراز نورپردازی را در شهر شیراز به یک لازم در نظام‌مندی شهری مبدل کرده است
معاونت سیما و منظر سازمان سیما،منظر و فضای سبز شهرداری شیراز گفت: خانه های بسیاری در بافت تاریخی شیراز و برخی محلات هستند که نحوه نوردهی آنها هنوز جذابیت بسیار و محل تحقیقات علمی هستند و مصداق بارز نورپردازی طبیعی محور مسجد نصیرالملک شیراز است که تلالو نور و بازی رنگ حاصل از آن ترجمان کاملی از ذوق، سلیقه و تفکر ناب ایرانی در جانبخشی و افزودن حس حیات به کالبد سنگ و سیمان و گچ و چوب و شیشه است.
آراسته بیان کرد: دیگر امری که نورپردازی را در شهر شیراز به یک لازم در نظام مندی شهری مبدل کرده است شب های شیراز است که هم زبانزد خاص و عام است و هم چون اغلب گردشگران و بازدیدکنندگان از فضاهای شهری به وقت گذرانی و تفریحات شبانه علاقه بیشتری دارند (چرا که از دغدغه های کاری و معیشتی در طول روز فارغ شده اند) و در کنار خانواده با فراغ بال و روحیه بهتری از نشاط و شادابی شبانه بهره می برند و اصولاً بدن انسان ها از زمان عصرگاه به انتهای شب از آرامش بیشتری جهت پرداختن به خود برخوردار است.
* در دو سه سال گذشته نگاه به نورپردازی ابنیه و زیرگذرها و تقاطعات شهری نگاهی از منظر مکمل زیبایی‌ها و جاذبه‌های بصری و گردشگر پسند کردن شهر بوده است
وی افزود: گرچه در دهه اخیر با افزایش ساخت و سازهای عمومی در شهر توجه به نورپردازی آنها نیز در دستور کار بوده است اما در دو سه سال گذشته نگاه به نورپردازی ابنیه و زیرگذرها و تقاطعات شهری نگاهی از منظر مکمل زیبایی‌ها و جاذبه های بصری و گردشگر پسند کردن شهر بوده است و نگاه ویژه و بودجه ی خوبی هم از سوی شورا و شهردار محترم شیراز به این مقوله اختصاص یافته و مدام این روز ها اثرات عینی ان را می بینیم که هر ماه حداقل یک الی دو پروژه به
بهره برداری می رسد.
آراسته گفت: شاید موضوعی را بد نباشد که به آن گریزی زد که چرا هزینه های بیشتری در پروژه های نورپردازی مصرف می شود باید عرض کرد که به جهت ماندگاری بیشتر مصالح مصرفی و ثبات لازم در نوع و کیفیت نورپردازی که لازمه زندگی سیال شهری در دوران معاصر است سعی می شود تا از بهترین مواد و برترین صاحبنظران در این زمینه استفاده شود گرچه همگان از محدودیت های مختلف در این سال ها آگاهی دارند.
معاونت سیما و منظر سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری شیراز با بیان اینکه بعد دیگر نورپردازی شهری هماهنگی و انسجام بصری عناصر و ابنیه شهری بواسطه آن است، اظهار کرد: در جایی مثل شیراز که به جهت قدمت و سابقه تاریخی از دوره های متعدد شهرسازی و معماری خواسته یا ناخواسته بهره برده یا متأثر شده است و بعضاً مناظر خوشایندی به همراه نداشته که این نور یا نورپردازی مناسب است که هارمونی و یکدستی بصری برای مخاطب به همراه دارد و قدری از استرس ها و اضطراب های شبانه او از تاریکی رو کم می کند. فرض کنید خیابانی با ساختمان های متنوع از رنگ و مصالح و سبک و سایز که نوعاً از منظر بصری منظره خوبی نساخته اند با یک نورپردازی یا روشنایی حساب شده در شب به یک محور وزین و خوش ساخت تبدیل می شوند و چه نتیجه ای بهتر از این که امنیت روانی برای شهروند فراهم کنیم.
وی افزود: در مجموع نورپردازی زبان گفتگوی شبانه شهر و شهروندان است و با ایجاد احساس خوشایند حاصل از جذابیت های محیطی ماندگاری زیبایی ها و خاطرات شیراز را در ذهن سیاحان و گردشگران و زوار بیشتر می کند.
آراسته با بیان اینکه شهری که از نیمه ی شبانه خود بهره نبرد مثل انسانی است که از تنها یک نیمکره مغزی استفاده می کند و به نوعی خود را از مزایا و توانمندی‌های تکمیلی بخش دیگر محروم کرده است، گفت: شیراز با نورپردازی اماکن عمومی و بناهای تاریخی خود دلپذیرتر خواهد شد و زنده تر. مخاطب شیراز از او تک بعدی بودن و یک وجهی بودن را نمی پذیرد و همیشه مردم چه در شیراز و چه در ایران و جهان از شیراز زنده بودن را می خواهند و
نورپردازی های شهری یکی از مهم ترین حلقه های تحرک و پویایی شهر شیراز هستند و بی جهت نیست که قریب به هزار میلیارد ریال از سوی شهردار محترم به این حوزه به ویژه در محل تقاطع ها، زیرگذرها، محورهای اصلی و شریانی مثل مدرس، زند و قصردشت و اماکن عمومی اختصاص داده شده است یا بهتر بگوییم به سلامت روان و شادابی شهروندان اختصاص داده شده تا شیراز فعال تر و سالم تر و قوی تر از همیشه در میدان گفتگو و تعامل باشد.
معاونت سیما و منظر سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری شیراز اظهار کرد: مخصوصاً در این ایام وانفسای دلگیری شهروندان از تبعات ناخوشایند بیماری کووید۱۹- در سطح شهر و عدم امکان حضور فیزیکی آنها در فضاهای عمومی با نورپردازی و استفاده از رسانه های اجتماعی و پلتفرم های مجازی می توان زیبایی را به خانه مردم برد و به کاهش آلام آنها کمک کرد.
* مدیر هماهنگی امور معاونت‌ها و مناطق شهرداری شیراز: نورپردازی، نقش پررنگی در زیبایی و بهبود وضعیت بصری دارد
مدیر هماهنگی امور معاونت ها و مناطق شهرداری شیراز نیز اظهار کرد: از آنجایی که سیمای شهر باید به گونه ایی باشد که شهروندان و گردشگران به واسطه آن شهر را درک کنند و انس گرفته و به آرامش برسند، نقش زندگی ۲۴ ساعته در شهر مورد توجه قرار می گیرد. در این میان نورپردازی پل ها، بولوارها، تقاطعات و سایر سازه های شهری به عنوان یکی از عناصر معماری و ارتباط مستقیم آن با حیات شبانه حائز اهمیت است؛ این سازه های شهری در کنار اینکه نقش تسهیل کنندگی و عملکردی در شهر دارند، نقش پررنگی در زیبایی و بهبود وضعیت بصری دارند که در هویت و اصالت شهر نیز تأثیرگذار است.
دکتر آیسودا گل دهان گفت: به همین منظور نورپردازی این سازه ها باید از حالت آماتور و سلیقه ایی خارج شده و مؤلفه های تخصصی، زیبایی و هویتی در آن مدنظر قرار گیرد؛ این مهم در هر سازه ی شهری بایستی به گونه ایی باشد که علاوه بر اینکه متناسب با هویت و بافت خود سازه و محله و منطقه ی شهری باشد، ضمن مدنظر قرار دادن بلایای طبیعی، رعد و برق و طوفان در ارتفاع مناسب با محل ایجاد شود و دید کافی برای شهروندان و عابرین ایجاد گردد و آلودگی نوری و اغتشاش بصری ایجاد نشود؛ یعنی نور مصنوعی و بیش از حد و مزاحم در واقع فراتر از انتظار نباشد که نه تنها باعث اتلاف انرژی می گردد که اثرات سوء نیز خواهد داشت.
وی افزود: از این رو برای جلوگیری از گریز شبانه و با در نظر گرفتن اینکه نور پتانسیل بالایی در راندمان و کارآیی دارد، اگر با توجه به سایر اصول و معماری شهر ایجاد شود ضمن ایجاد ادراک و تمرکز در شهروندان با افزایش قدرت بینایی و تأثیر آن بر روح و روان، ماحصل آن آرامش و امنیت برای شهروندان خواهد بود و بعد از یک روز کاری پر مشغله و از آنجایی که هدف از آفرینش شب، ایجاد آسایش است؛ ایشان در وضعیت متعادلی قرار می گیرند و در مروادات آنها با دیگران نیز تأثیر مساعدی ایجاد می گردد و باعث تمدد اعصاب و روان می شود و به عنوان یک فرصت برای ایجاد نشاط، تقویت روحیه، امنیت و آسایش شهروندان برای مدیران شهری مدنظر است و بهبود این مهم می تواند همواره سرلوحه ی برنامه های زیباسازی شهر و تقویت وضعیت روانی- اجتماعی شهروندان باشد.
دکتر گل دهان گفت: شایان ذکر است که مسئولان شهری در کنار اینکه بتوانند بهره لازم از منظر شهر در تقویت آرامش شهروندان و زیبایی شهر ببرند، برای اینکه همراه با شهرهای پیشرو جهان در جذب گردشگر شهری باشند و از مزایای آن منتفع گردند، نگاه ویژه ایی نیز به این مهم دارند؛ چرا که بهبود و جذاب نمودن زیرساخت های شهری از مؤلفه های مؤثر در جذب گردشگران شهری است، گذری به نورپردازی سازه های شهری در جهان شهرها این موضوع را بیش از پیش تقویت می کند که مدیران شهری برای جذب گردشگران و توریست های شهری بیش از گذشته باید حیات شبانه و زیبایی های آن را ملاحظه نمایند و در نورپردازی سازه های شهری از طرح های خلاقانه و فن آوری های نوین و متناسب با بافت و هویت شهر استفاده نمایند و معرف فرهنگ و تمدن شهر باشد و خاطره ماندگاری برای گردشگران شهری ایجاد نماید.
گزارش از حسین حسن پور- روزنامه تماشا
عکاس: حجت رحیمی
