نخستین همایش ملی اندیشه‌های قضایی مقام معظم رهبری شب گذشته با حضور آیت‌الله لطف‌الله دژکام، نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز در شیراز برگزار شد.
امام جمعه شیراز در این همایش با بیان اینکه نظریات مقام معظم رهبری نیازمند دقت علمی و موشکافی خاصی است، گفت: باید مرور کلی روی محورهای مختلف بیانات مقام معظم رهبری نسبت به دستگاه قضایی و امر قضا انجام و در این زمینه فرهنگ‌سازی شود. یعنی نگاه جامعه ما نسبت به دستگاه قضایی در این چارچوب‌ها قرار گیرد، چه چهره‌های علمی در اوج نگرش علمی خود و چه مردم کف جامعه که درگیر با کار دادگستری می‌شوند. از این جهت ۸ سرفصل انتخاب کرده‌ام و جملات خود رهبری را خدمت شما تقدیم می‌کنم.
آیت‌الله لطف‌الله دژکام افزود: حقیقتا به نظر می‌رسد در مواردی فاصله زیادی داریم با آنچه ایشان فرموده‌اند و در جاهایی هم کارهای خوبی شده است و آنجایی که کار خوب شده است به خاطر اینکه برای مردم ملموس شود به یک کار ترویجی و تبلیغی نیاز دارد که این قسمت هم کمتر رخ می‌دهد. یعنی دادگستری همیشه زیر یک علامت سئوال قرار می‌گیرد و هر دو نفری که وارد دادگاه می‌شوند، یکی شاد برمی‌گردد و دیگری ناراحت و آنکه ناراحت است قاعدتا کار را زیر سوال می‌برد و باید خیلی منصف باشد که قبول کند.
وی با بیان اینکه نشست‌های ترویجی در این زمینه باید افزایش پیدا کند، اظهار کرد: نمی‌شود که صرفا حرف‌های پژوهشی بزنیم در حالی که مسائل مسلمی در دستگاه قضایی داریم که همه باید بدانند و توجیه باشند. امیدوار هستم این قسمت پیگیری شود که به نظر شدنی است. یعنی ما اندیشه‌های مقام معظم رهبری را ترویج کنیم و نگاه‌ها، توقعات و رفتارها را از درون و برون دستگاه قضایی طبق این چارچوب بچینیم و این یک کار ویژه است. سابقا عموم این کار تبلیغی را روحانیت انجام می‌داد که نقدی که امروز وارد است روحانیت درگیر این مسئله نیست و این آسیب را باید حل کنیم.
آیت‌الله دژکام در ادامه به بیان ۸ محوری که از متن عبارت مقام معظم رهبری استخراج کرده پرداخت و گفت: اولین محور که ایشان تاکید دارند این است که دستگاه قضا باید کارآمد شود و کارآمدی دستگاه قضایی را اینگونه فرموده‌اند که «دستگاه قضایی اسلام یکی از کارآمدترین دستگاه‌ها است. ما احتیاجی نداریم که برای مواد قضایی یا قوانین لازم برای اداره دستگاه قضایی یا نحوه اجرای عدالت از هیچ نظام هیچ کشور و هیچ تمدن دیگری چیزی وام بگیریم.» در مقام نظریه اگر کسی غیر از این را بگوید از نظر عقیدتی مشکل دارد، مسلما اسلام در بحث نظری کارآمدترین سازمان، دستگاه و دستورالعمل‌ها را ارائه کرده است. باورمان باید این باشد که دستگاه قضایی اسلام از بُعد نظری کارآمد است و این باور در کلاس به وسیله استاد باید به دانشجو منتقل شود مگر اینکه در مقام اجرا نقاط ضعفی داریم که برای رفع آن‌ها باید به فکر راه حل فکر باشیم و این وظیفه دانشکده‌ها است.
وی افزود: اینکه ما نیاز نداریم به اینکه از جای دیگری قرض بگیریم به این معنا نیست که نیاز نداریم در مقام آموزش ببینیم سایر تمدن‌ها چه می‌گویند؟ بله ما خود غنی هستیم و این باور ما هست اما «تُعرَفُ الاشیاءُ باضدادها»(یعنی اشیاء از راه نقطه مخالف و نقطه مقابلشان شناخته می‌شوند و به وجود آن‌ها پی‌برده می‌شود.)، تا ما ندانیم آن‌ها چه می‌گویند چگونه متوجه شویم خود غنی هستیم؟
آیت‌الله دژکام ادامه داد: برنامه‌های آموزشی برای دوره‌های کارشناسی و بالاتر از آن باید خیلی ابعاد مختلف را در نظر بگیرد. امروز اگر فارغ‌التحصیل ما این چارچوب‌ها را یاد نگیرد یعنی اول باور به کارآمدی دین در زمینه قضاوت داشته باشد و دوم اینکه باید بداند دیگران چه می‌گویند و این ضعف علمی را نباید برای خود بپسندیم و سوم اینکه با همین که می‌داند آن‌ها چه می‌گویند برتری مکتب ما را اثبات کند و این جهت اگر در برنامه آموزشی ما نیست دانشگاه ما از تربیت فردی که باید به میدان کار بفرستد بر نیامده است.
وی اضافه کرد: نکته دوم ممکن است در مقام اجرا و عمل وقتی می‌خواهیم مطلب خودمان را بگوییم در بحث‌های بین‌المللی با یک نظر مقابل مواجه شویم و رهبری تصریحا فرموده‌اند که «فرهنگ غربی شیوه قضایی اسلامی را قبول ندارد». ما هم شیوه قضایی آن‌ها را قبول نداریم. چون آن‌ها ما را قبول ندارند که ما نباید دست برداریم. این استقلال در مقام علم را دانشگاه باید بتواند دفاع کند، یعنی مبانی ما طوری در دانشگاه توضیح داده شود که اگر آن‌ها ما را قبول ندارند حاضر به بحث باشیم نه اینکه سکوت کنیم. گاهی در خصوص مسائلی مثل حقوق زن انفعالی پیدا شده است که هر چه جلو می‌رویم کم می‌آوریم و رهبری فرموده باید طور دیگری عمل کنیم.
نماینده ولی فقیه در استان فارس تصریح کرد: مسئله سوم هیبت قضاوت است، قاضی قاعدتا باید هیبتی داشته باشد یعنی حکمش روا باشد. برای اینکه این قضیه را تأمین کنیم باید چه مقدماتی داشته باشیم؟ مقام معظم رهبری می‌فرمایند «هیبت لازم است، اما یکسری کارهایی که حاکی از تکبر و رفتارهای غلط است، نباید وجود داشته باشد.» دانشگاه باید روی این مسئله تحقیق کند. آداب مجلس قضاوت در کتب فقها مفصل است. ما در آیین دادرسی خود تا چه اندازه این آداب را مورد توجه قرار داده‌ایم؟ رهبری همچنین میفرماید: «در اسلام، قاضی به جز هیبت قضاوت، هیبت دیگری ندارد و مسلمانی مثل بقیه مسلمان‌هاست. روی خاک می‌نشیند، با مردم برادرانه برخورد می‌کند و ترتیب و آداب خاصی برای خود قائل نیست؛ اما در دنیا شکل و آداب دیگری برای قاضی و محکمه و کار قضایی قائل هستند. ما در مقابل دنیا منفعل نیستیم. ما به معیارهای قضایی متقنی که در اسلام وجود دارد افتخار می‌کنیم و بر اساس همان معیارها نیز حرکت می‌کنیم. معتقدیم عدالت در جامعه اسلامی از طریق قضای اسلامی می‌تواند تأمین شود.» واقعیت این است که امروز در جامعه اسلامی، ما با مردم می‌نشینیم اما گله‌هایی وجود دارد و برخی احساس می‌کنند تحقیر شده‌اند. اگر کسی به محکمه رفت و این احساس به وجود آمد، چه باید کرد؟
امام جمعه شیراز افزود: در مسئله چهارم رهبری می‌فرمایند: «برخورد با ظلم و ظالم باید جدی گرفته شود. با ظلم هر کسی، در هر حدی و در هر مرتبه‌ای، برخورد کنید.» در خصوص بحث مبارزه با فساد، کار خوبی است که توسط دستگاه قضایی از یک طرف و قوه مجریه از طرف دیگر، همه چیز دنبال می‌شود و رئیس جمهور نیز اخیرا گفتند که ما ثابت کردیم هیچ‌کس برای ما خط قرمز نیست و با هر کس که ظلم و خلاف قانون عمل کرده است، باید برخورد شود. کسی نباید به دیگری ظلم کند و در پناه عنوانی که دارد، خیال کند دیگران جرأت برخورد با او را ندارند. این‌چنین روحیه‌ای، قدرت دستگاه قضا را نشان می‌دهد.
آیت‌الله دژکام ادامه داد: شاید از نظر رفتارها، سلیقه متفاوت باشد اما اگر این حرکت را کسی بخواهد زیر سئوال ببرد، در تشکیل تمدن نوین اسلامی تاخیر می‌اندازد. در تمدن نوین اسلامی، ظالم هر کس باشد باید با آن برخورد شود و این باور را باید در دستگاه قضایی بیاوریم.
وی سپس به بیان محور پنجم پرداخت و گفت: مسئله پنجم، امنیت قضایی است که رهبر معظم انقلاب در این خصوص می‌فرمایند: «مسئله امنیت قضایی که مردم در برخورد، مراجعه و مواجهه با دستگاه قضا احساس امنیت کنند، بسیار مهم است. این نگاهِ بسیار دقیق و حسّاس و جست‌وجوگر را در درون قوّه قضاییّه می‌طلبد. بحمد الهی در قوّه قضاییّه، قضات پاکدامن، شریف، دانا، مسلّط بر کار و باوجدانِ زیادی داریم. بدنه قوّه قضاییّه، بدنه بسیار خوبی است؛ منتها در هر مجموعه‌ای باید همیشه انسان این بیم را داشته باشد که آدم‌های سست‌بنیاد، سست‌عقیده و سست‌عمل حضور دارند. از این احتمال نباید صرف‌نظر کرد؛ باید دائم مثل دوربینی که با نورافکن محوطه‌ای را جستجو می‌کند، چشم‌های جست‌وجوگرِ مسؤولان عالی‌قوّه، به‌طور دائم در داخل قوه قضاییّه جست‌وجو کند؛ آن‌گاه امنیت قضایی به معنای واقعی کلمه به‌وجود آید.» ما اگر هر کدام از این مطالب را به عنوان هدف یک مطالعه قرار دهیم، صدها کار مطالعاتی می‌توانیم از آن استخراج کنیم، چون ایشان هدف‌گذاری کرده و ما باید به این هدف برسیم و برای مشخص کردن موانع، آسیب‌ها و عوامل آن باید کار علمی شود.
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اهمیت ایجاد امنیت قضایی، تاکید کرد: اگر امنیت قضایی به وجود آمد، امنیت سیاسی، امنیت اجتماعی، امنیت اقتصادی، امنیت اخلاقی و امنیت فرهنگی هم به وجود خواهد آمد، یعنی در هر بخشی از این حوزه‌ها اگر دیدیم لطمه‌ای می‌خوریم، باید دلمان گرم باشد به امنیت قضایی که می‌دانیم حق ما را پس خواهد گرفت. امنیت قضایی، ضامن امنیت در همه ابعاد جامعه است. ما این موضوع را چقدر محقق می‌کنیم؟ در دیدار امسال رهبری با مسئولان دستگاه قضایی، همه شنیدیم که رهبری فرمودند : «آنچه گزارش شد خوب است و تشکر می‌کنم اما آنچه که ما خواسته‌ایم، هنوز نشده است.» ما ولایت ایشان را قبول داریم یا خیر؟ پس باید تلاش کنیم تا محقق شود.
آیت‌الله دژکام با اشاره به مسئله ششم بیان کرد: قدرت و اقتدار، همراه با اعتماد است. رهبری میفرماید: «برای اینکه قوه قضائیه در این هدف والا موفق شود، به دو چیز احتیاج دارد: یکی اقتدار و دیگری اعتماد.» قدرت در دستگاه قضایی نسبت به یک شهروند عادی مسلما وجود دارد و قدرت و اقتدار دستگاه قضایی وقتی روشن می‌شود که بتواند مقابل کسی که زیاده‌خواهی می‌کند یا کار اشتباه انجام می‌دهد و از جایی است که دارای قدرت است بایستد و او را کنترل کند. اینجا قدرت دستگاه قضایی ثابت می‌شود و مردم به آرامش می‌رسند. وقتی یک شهروند عادی مقابل میز قاضی می‌نشیند و طرف مقابلش یکی است که خیلی نفوذ دارد، شهروند عادی باید احساس کند که اگر حق با من است، قاضی حق من را خواهد گرفت. این اقتدار دستگاه قضایی است. دوم اعتماد است. اگر اعتماد مردم سلب شود، هر کاری کنیم شکست می‌خوریم و دشمن به دنبال این است که این اعتماد را سلب کند. بسیاری از اوقات ممکن است یک انتقاد حتی صحیح، جا نداشته باشد در مجامع عمومی مطرح شود. برای اینکه به دشمن کمک می‌دهد و رهبری فرموده با دشمن وجه مشترک پیدا نکنید. برای اینکه اعتماد به دستگاه قضایی را سلب می‌کند. در حالی که اعتماد به دستگاه قضا باید روزافزون باشد و همه باید به این قضیه کمک دهند و عزیزان دستگاه قضا هم باید تلاش کنند.
وی محور هفتم بیانات مقام معظم رهبری را افشای اسرار عنوان کرد و گفت: متاسفانه برخی به اسم انقلابی بودن مخالف نظر رهبری در فضای مجازی مطالبی را منتشر می‌کنند که خلاف بیانات ایشان است و این اشتباه است. رهبری میفرماید: «بعضی اوقات انسان می‌بیند روی قوه قضائیه فشار می‌آورند که همه چیز را افشا کنید. نه، افشا کردن هیچ لزومی ندارد. در موارد خاصی بله. شارع مقدس مشخصاً و معیناً خواسته است که مردم مجازات را ببینند، یا مجازات شونده را بشناسند، اما این‌ها موارد خاصی است و مال همه جا نیست. به‌خصوص وقتی که در فضای جامعه، روحیه تعمیم وجود دارد که یک چیزی را به غیر مورد خودش تعمیم می‌دهند. اینجا انسان خیلی باید احتیاط کند. تا وقتی جرمی ثابت نشده است، قطعاً نبایستی کسی را در معرض اتهام قرار داد. چون وقتی گفتید متهم است، افکار عمومی تفکیک نمی‌کند بین متهمی که هیچ گناهی نکرده است، با آن کسی که شواهدی بر گناه او وجود دارد. حتّی بعد از اثبات جرم هم چه لزومی دارد؟» این نظر شخص ولی فقیه است و به نظر ما واجب الاطاعه.
آیت‌الله دژکام افزود: گاهی در مسئله‌ای جو درست می‌کنند و مطابق جو جلو می‌روند و بعد از مدتی کسی نمی‌تواند در جامعه کار کند. بارها در جلسات با مسئولان دادگستری گفته‌ایم که در حدیث داریم لَو تَکاشَفتُم ما تَدافَنتُم فرمود اگر از همدیگر با خبر می‌شدید، مرده هم را دفن هم نمی‌کردید. آیا جامعه باید اینگونه شود؟ می‌دانیم خطا کرده، بد کرده و مستحق مجازات است اما باید آبروی او را ببریم؟ کجای قانون ما نوشته است؟ الا مواردی خاص که رهبری به آن اشاره کرده‌اند.
وی تاکید کرد: باید مراقب باشیم که بازی بعضی از این سیاسیون را نخوریم. کسانی که با این طور مسائل به دنبال دوخت کلاه برای خود هستند و در ادامه این رفتارها چه بر سر جامعه می‌آید؟ مردم به شما اعتماد دارند، به دنبال حق خود هستند و شما باید مراقب این موارد باشید.
آیت الله دژکام، مورد هشتم را عدم دخالت حب و بغض در درون قوه قضاییه عنوان کرد و گفت: رهبر انقلاب در این رابطه میفرماید «یکی از چیزهایی که در مجموعه قوه قضائیه لازم است، عبارت است از عدم دخالت حب و بغض‌ها و جریان‌سازی‌های سیاسی در درون قوه. یکی از خطرات بزرگ، همین است که جوسازی‌های سیاسی روی مجرای صحیح قضاوت، روی ذهن قاضی، بازپرس و به طور کلی مجموعه چرخه رسیدگی به پرونده‌ها اثر بگذارد. اگر این اتفاق بیفتد، جوسازی سیاسی به راه می‌افتد، روزنامه می‌نویسد، رادیوهای بیگانه می‌گویند، دشمن می‌گوید و جناح‌های مختلف هم حرف می‌زنند. این‌ها نباید اثر بگذارند. یکی از مشکل‌ترین کارهای قوه قضائیه این است که تحت‌تأثیر جریان‌سازی‌ها قرار نگیرد». دستگاه قضایی کشور در این زمینه‌ها خیلی تلاش می‌کند و همه دستگاه‌ها و دانشگاه‌ها نیز باید همکاری کنند. فضای اجتماعی باید به گونه‌ای باشد که استقلال قاضی در رأی حفظ شود و جایگاه قاضی از این حیث که احترام شود و هر جریان‌سازی نتواند به شکلی این جایگاه را زیر سئوال ببرد، برای این استقلال رای مهیا شود.
وی افزود: دشمن و آدم‌های جوساز اینگونه هستند و کاری می‌کنند که قاضی نتواند کار خود را درست انجام دهد. پس همه مجموعه‌های دیگر باید کمک کنند که قضات در جایگاه خودشان با اقتدار، عزت و عظمت، وظیفه خود را به خوبی انجام دهند.
امام جمعه شیراز در پایان تاکید کرد: از هر کدام از این ۸ مورد، مطالب بسیاری جهت تحقیق و مقالات علمی استخراج می‌شود. دانشگاه ها باید در این زمینه‌ها تلاش بسیار کنند، برای اینکه یک پایه تمدن اسلامی بر روی دستگاه قضا است و شما باید برای تمدن نوین اسلامی، مسیری با استفاده از این ۸ محور ترسیم کنید که در جهان برای ما آبرو باشد و ما تمدن نوین را شکل دهیم. باید توجه داشته باشید که کارهای زیادی بر گردن ماست و امیدواریم که خداوند متعال برای عملیاتی کردن آن به همه عزت، قوت و قدرت دهد.
انتهای پیام
