هزار هکتار پسته و قیمت‌هایی که نصف شده
به گفته کارشناس واحد باغبانی جهاد کشاورزی نی‌ریز، ۱۲۶۰۰ هکتار سطح زیر کشت پسته در شهرستان داریم که ۶۰۰ هکتار آن غیر بارور است.
سعید ضیغمی می‌گوید: «اگر شرایط مساعد باشد، باید در هر هکتار سه تن پسته‌تر برداشت شود که یک تن پسته خشک از آن به دست می‌آید.».
اما به نظر می‌رسد شرایط کشاورزی حتی برای محصول پسته که در برابر کم‌آبی و آب تلخ و شور تا حدودی مقاوم است، مساعد نیست و حال کشاورزان گلایه‌مندند که فروش و انتقال آب هم ممنوع شده و آن‌ها راهی برای نجات دسترنج خود ندارند.
از طرفی اداره برق میزان خاموشی تلمبه‌های کشاورزی را زیاد کرده و باعث شده نیمی از محصول دهان‌بسته شود.
پسته بر اساس رقم، انس و درصد دهان باز و دهان بسته ارزش‌گذاری می‌شود و به اصطلاح رؤیت پسته باید خوب باشد.
تجار برای تعیین انس پسته، ۱۴۲ گرم آن را از ۲ تا ۳ گونی جدا و آن‌ها را مخلوط می‌کنند. سپس آن را به دسته‌های ۵ عددی تقسیم می‌کنند؛ مثلاً رقم اکبری که پسته درشتی است، می‌شود ۲۲ دسته ۵ عددی؛ این یعنی انس پسته ۲۲ است. هرچه عدد انس کوچکتر باشد، یعنی پسته درشت‌تر است.
امسال و در حال حاضر، قیمت خرید پسته فندقی معمولی از کشاورزان حدود کیلویی ۳۵۰ هزار تومان است که برای بهترین نوع آن یعنی اکبری، تا ۵۰۰ هزار تومان هم خرید و فروش می‌شود. اما پسته‌کاران از این مبلغ راضی نیستند و می‌گویند قیمت‌ها در مقایسه با سال گذشته که حدود ۶۰۰ هزار تومان بود، نزدیک به نصف شده است. پسته‌تر هم امسال حدود کیلویی ۱۰۰ هزار تومان فروخته شد.
۴۰۰ گونی پوک
حمیدرضا علینقی سرناظر بیمه کشاورزی استان فارس در این باره می‌گوید: «سال گذشته بیش از ۸۰ درصد خسارت سرمازدگی در محصول پسته داشتیم. امسال وضعیت به نسبت سال گذشته بهتر بود و پیش بینی ما این است که به طور میانگین، حدود ۳۵ درصد خسارت داشته باشیم.»
حمید نظری‌نژاد پسته کار نمونه مشکان که ۱۰۰ هکتار زیر کشت پسته دارد، اما معتقد است امسال ۸۰ درصد خسارت دیده است.
او که از سال ۱۳۶۸ به این کار رو آورده، می‌گوید: «گرمای هوا و خاموشی که به برق چاه‌های کشاورزی تحمیل کردند، باعث شد که از ۵۰۰ گونی پسته ما، ۴۰۰ گونی پوک شود. ۵۰ تن پسته خشک برداشت کردیم که ۴۰تن آن پوک شده است.»
دولت حمایت نمی‌کند
حمید اصغری ۵۰ هکتار زیر کشت پسته در حسین‌آباد قطرویه دارد که از هر هکتار ۵۰۰ کیلو برداشت کرده است.
او معتقد است که اگر سه تن در هکتار برداشت شود، محصول اقتصادی است.
می‌گوید: «مشکل اصلی تغییرات اقلیمی است؛ چون من مشکل آب ندارم و در بازه ۴۰ روزه آب می‌دهم. از نظر رسیدگی هم واقعاً پیگیری می‌کنم. به ۱۳ کارگر و ۳ سرپرست حقوق می‌دهم و به موقع سمپاشی می‌کنم. دو سال قبل نزدیک به یک میلیارد تومان کود جدیدی را که مرکز پسته رفسنجان معرفی کرده بود، استفاده کردم. اما یک سری مسائل از دست انسان خارج است؛ مثل سرمازدگی یا اتفاقی که الان دارد می‌افتد و کشاورزان فکر می‌کنند سرمازدگی است. در صورتی که به علت گرمای بعد از مهر ماه، درخت روشن می‌شود و بعد از مدتی گل آن می‌ترکد.»
او از حمایت نکردن دولت از کشاورزان گلایه دارد: «به نظر من کشاورزی برای دولت تعطیل شده است. آیا در این سه سال گذشته یک ریال تسهیلات در این شرایط سخت و بحرانی کشاورزی که تولید پسته صفر بوده داده شده است؟ من تا کی می‌توانم ماهیانه ۱۵۰ میلیون تومان حقوق بدهم؟ تازه من کشاورز عمده هستم که زمین خورده‌ام؛ وای به حال خرده کشاورزان.»
وی با بیان این که سالی دو تا سه هکتار از سطح زیر کشتش را کم می‌کند، می‌گوید: «من باید امسال ۲۰۰ تن پسته داشته باشم که با همین اوضاع خراب قیمت، می‌شود ۲۵ میلیارد تومان.
اما ندارم و بیمه هم خسارت زیادی نمی‌دهد؛ گیریم که ۵۰ میلیون تومان هم خسارت بدهد؛ این چه دردی را دوا می‌کند؟»
قسط و بدهکاری در بازار راکد
محمود خزاعی ۳۰ هکتار پسته در سه کیلومتری شهر نی‌ریز کشت کرده و ترمینال ضبط پسته و گواهی پسته سالم و ارگانیک هم دارد.
می‌گوید: «در هر هکتار ۲ تن پسته‌تر داشتم که می‌شود حدود ۷۰۰ کیلو خشک. قیمت فروش خوب نیست و خرید و فروش زیادی صورت نمی‌گیرد. در مقایسه با تخمک آفتابگردان، پسته هزینه بسیار زیاد و قیمت کمی دارد. الان همه باغداران قسط و بدهکاری دارند و بازار راکد است.»
وی با بیان این که فاجعه کم‌آبی و شوری و تلخی آب دارد باغ‌های پسته را یکی پس از دیگری خشک می‌کند، می‌گوید: «کسانی که درصد سختی آبشان تا ۱۲ هزار است، می‌توانند محصول برداشت کنند. البته ما در عمق ۶۰ سانتی‌متری خاک عملیات آب زیر سطحی انجام داده‌ایم و مقدار کمتری آب مصرف می‌کنیم.»
خزاعی اضافه می‌کند: «ترمینالداران از نظر گازوئیل در مضیقه هستند. مشعلی که به وسیله آن حرارت داده و دهان پسته‌ها باز و خندان می‌شود، نیاز به گازوئیل دارد.»
دیگر آب خوردن وجود ندارد
خسرو طاطی که از سال ۱۳۸۴ شرکت طلای سبز جعفرآباد را ثبت کرده، هم ترمینال ضبط پسته دارد و هم ۱۲ هکتارپسته که البته می‌گوید به دلیل شور شدن چاه آبش و همچنین سرمازدگی، تنها ۲۰۰ کیلو پسته‌تر در هکتار برداشت کرده است.
ادامه می‌دهد: «امسال حدود ۲۵ درصد باغ‌ها خیلی ضعیف بودند و در حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلو پسته‌تر در هکتار برداشت کردند. عده‌ای یک و نیم تا دو تن در هکتار و عده‌ای هم حدود ۳ تا ۵ تن پسته‌تر در هکتار برداشت کردند که وضعیت خوبی داشتند.»
می‌گوید: «ما الان در بخش مرکزی و روستا‌های حیدرآباد، نصیرآباد، دهویه، تل‌مهتابی و جعفرآباد، دیگر به هیچ عنوان آب شیرینی که بشود خورد، نداریم. بیش از ۶۰ درصد آب‌های منطقه،ای سی (سختی) بالای ۱۵ هزار دارند.»
طاطی وضعیت صادرات را خوب ارزیابی می‌کند؛ اما معتقد است کسانی که به فکر قیمت سال گذشته بودند، الآن ناراضی‌اند.
می‌گوید: «افرادی که پسته را به صورت کال برداشت کردند و مغز سبز داشتند، امسال برد بیشتری کردند؛ چون قیمت فوق‌العاده خوب بود وکیلویی ۱۰۰ تا ۱۱۰ هزار تومان از آن‌ها خریدند. قیمت مغز سبز هم کیلویی ۸۵۰ هزار تومان بود.»
وی فرآوری پسته در نی‌ریز را در حد خشک کردن، چرخ کردن و تفکیک پسته‌های خندان و دهان‌بسته می‌داند و اضافه می‌کند: «در سیرجان و کرمان همین مغز سبز را از پسته کال استخراج و درجه‌بندی می‌کنند. بعضی‌ها خلال می‌کنند یا محصولاتی مثل بستنی مغز پسته، کره مغز پسته یا مواد غذایی دیگری درست می‌کنند. اما پسته ما در نی‌ریز مثل معادنمان است که سنگ خام را به همه جای دنیا صادر می‌کنیم.»
باید رها کرد
باغ مجید کاویانی در سیف‌آباد است و امسال توانسته یک و نیم تن پسته‌تر در هکتار برداشت کند.
او با بیان این که کیفیت و حجم آب کاهش یافته، می‌گوید: «در کل حرف اول را در کشاورزی آب و هوا می‌زند و جهاد کشاورزی هم کار زیادی از دستش بر نمی‌آید. من که می‌گویم دیگر هیچ درخت جدیدی در نی‌ریز با عنوان کسب درآمد نمی‌شود کشت کرد. اگر امسال هم باران نیاید، باغداران باید به اجبار نیمی از سطح زیر کشتشان را رها و خشک کنند که بتوانند باقیمانده آن را حفظ کنند.»
کارشناس واحد باغبانی جهاد کشاورزی هم این موضوع را تأیید می‌کند و می‌گوید: «توصیه مرکز تحقیقات هم همین است و به کسانی که با کمبود آب مواجه‌اند، می‌گویند اگر ۱۰ هکتار باغ دارید، ۲ هکتار آن را رها کنید و ۸ هکتار را نجات دهید. آب را صرف ۸ هکتار باقیمانده کنید تا جبران خسارت شود. این اصل از نظر تحقیقات تأیید شده است. سیاست ما هم در شرایط فعلی توسعه نیست؛ بلکه حفظ باغ‌ها است.»
هیچ تسهیلات و بودجه‌ای ابلاغ نشده
سعید ضیغمی اضافه می‌کند: «با وجودی که پسته به کم‌آبی مقاوم است، ماهیانه یک آب می‌خواهد. اما کشاورزان به خاطر کم‌آبی، از روی ناچاری ۷۰ روز یک بار آب می‌دهند.»
وی می‌گوید: «بخش قطرویه دارای ۸۳۰۰ هکتار پسته است (قطرویه ۲۱۸۵ هکتار و ریزاب ۶۱۱۵ هکتار)، بخش مرکزی دارای ۳۱۸۵ هکتار و سطح زیر کشت باغ‌های پسته بخش پشتکوه، حدود ۱۱۹۰ هکتار است که شامل ۵۰۶ هکتار در دهچاه و ۶۸۴ هکتار در مشکان می‌شود.»
ضیغمی در پاسخ به کشاورزانی که درخواست حمایت و ارائه تسهیلات دارند، می‌گوید: «تسهیلات باید مصوب شود. امسال برای ما هیچ تسهیلاتی ابلاغ نشده است؛ حتی برای بخش گلخانه که با توجه به خشکسالی، جهاد کشاورزی تأکید زیادی روی آن دارد. همان سال گذشته هم اعتباری که برای اصلاح و تغذیه باغات آمد، بسیار ناچیز بود؛ آن هم برای باغدارانی بود که قرارداد بسته بودند تا مبلغ دریافتی‌شان در جای خود هزینه شود. ما پیگیری و نامه‌نگاری‌های زیادی هم انجام داده‌ایم؛ اما ظاهراً در این شرایط اقتصادی بودجه نیست.»
وی اضافه می‌کند: «در سال‌های گذشته یارانه خرید نهال بود و هر کس از نهالکارانِ دارای مجوز ما نهال خریداری می‌کرد، دولت حدود نیمی از مبلغ آن را به شکل یارانه به وی برمی‌گرداند؛ اما امسال همان را هم به ما نداده‌اند.»
