نشست هم‌اندیشی رؤسای دانشگاه‌ها، فرهنگستان‌ها، معاونین وزارتین علوم و بهداشت با مسئولان ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی و ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه در محل دبیرخانه شورا برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه؛ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این نشست، اظهار کرد: بسیاری از دانشگاهیان از اسناد تخصصی حوزه خود باخبر نیستند.
وی با تأکید بر مشارکت اساتید در نوشتن اسناد، ادامه داد: نخبگان باید مشارکت حداکثری در نگاشت اسناد داشته باشند، لذا این‌گونه می‌توانیم انتظار داشته باشیم که اسناد با قدرت بیشتری اجرایی می‌شوند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: لازم است آسیب‌شناسی از سند نقشه جامع علمی کشور صورت گیرد و نقاط قوت و ضعف، استخراج شود و در ادامه به روزرسانی نقشه جامع علمی کشور صورت گیرد.
خسروپناه با اشاره به مقوله‌های جدید علمی مانند متاورس و هوش مصنوعی، گفت: زمانی که نقشه جامع علمی کشور به تصویب رسید، این موضوعات مطرح نبود؛ بنابراین لازم است که نقشه متناسب با موضوعات روز کشور و دنیا تغییر یابد.
وی تأکید کرد: باید ضمانت اجرایی، گفتمان رسانه‌ای و پیوست رسانه‌ای در به‌روزرسانی جدید نقشه جامع علمی کشور گنجانده شود، این‌گونه مخاطب سند، آن را می‌شناسد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به سند نقشه جامع علمی کشور و سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها، بیان کرد: این دو سند نقاط مشترک زیادی دارند، به نظر می‌رسد که باید در این زمینه چاره‌اندیشی شود و این دو سند به یک سند تبدیل شوند؟
خسروپناه بار دیگر با تأکید بر مشارکت اساتید و نخبگان در نگاشت سند نقشه جامع علمی کشور، اظهار کرد: لازم است حکمرانی شبکه‌ای را مدنظر قرار دهیم و از نظرات اساتید استفاده کنیم، این‌گونه اساتید در اجرا نیز مشارکت حداکثری خواهند داشت.
وی با بیان اینکه باید تصدی‌گران اسناد در نوشتن آن نقش داشته باشند، ادامه داد: هنوز تعداد اندکی از اسناد مورد نیاز کشور تصویب شده است و باید در این زمینه کار شود، بنابراین نوشتن اسناد جدید اشتباه نیست، بلکه سند بسندگی غلط است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: در نقشه جامع علمی کشور فلسفه علم، سیاست‌گذاری علم و علم مورد توجه قرار گرفته است، هدف سیاست‌گذاری، تمدن نوین اسلامی است، در نسخه جدید نقشه جامع علمی کشور باید بین فلسفه علم و خود علم و سیاست‌گذاری علم تمایز قائل شد.
دکتر رجبعلی برزویی، دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این نشست بیان کرد: کشور ما در شرایط سختی است، اما نباید متوقف شویم.
وی با بیان اینکه نقشه جامع علمی کشور سندی پیشرو بوده است، ادامه داد: با این حال باید بررسی لازم صورت گیرد که این سند چقدر موفق بوده است و در ادامه روزآمدسازی نقشه را مدنظر قرار دهیم.
لزوم اصلاح مدیریت دانشگاه‌ها
دکتر محمدمهدی زاهدی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز در این نشست، اظهار کرد: لازم است آیین‌نامه مدیریت دانشگاه‌ها، نظام مدیریت آموزش عالی و آموزش و پرورش تغییر کند، در این مسیر نظام رتبه‌بندی مدیران دانشگاهی و نظام پرداخت‌ها باید سازماندهی شود.
وی در ادامه با تأکید بر اصلاح نظام جذب اعضای هیأت علمی، گفت: متأسفانه نظام جذب را طوری تدوین کرده‌ایم که استادان مقاله بنویسند تا رسمی شوند. در این زمینه باید استخدام پیمانی ۱۰ ساله داشته باشیم و برای آن ضوابطی مانند ارتباط با بیرون دانشگاه در نظر بگیریم.
آینده‌پژوهی در سند نقشه جامع علمی کشور
دکتر منصور کبگانیان، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این نشست بیان کرد: اکنون که ۱۳ سال از عمر نقشه جامع علمی کشور می‌گذرد، فرصت خوبی است که کامیابی‌ها و کاستی‌ها استخراج شود و روزآمدسازی لازم صورت گیرد.
وی ادامه داد: دنیای علم مدام در حال تغییر است و باید اسناد بالادستی محکم در حوزه‌های مختلف داشته باشیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه مقام معظم رهبری اسناد بالادستی را از شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌خواهند، اظهار کرد: امنیت غذایی مهم است که شورای عالی انقلاب فرهنگی برای آن سندی آماده کرده است، ایران زمانی مرکز غذای منطقه بوده، باید تلاش کنیم باز هم به جایگاه قبلی برگردیم و این سند می‌تواند این هدف را محقق کند.
کبگانیان با تأکید بر آینده‌پژوهی در سند نقشه جامع علمی کشور، ادامه داد: در این مسیر باید اولویت‌ها بازنگری شود و اساتید در این زمینه نظرات و پیشنهادات خود را ارائه دهند.
وی همچنین از تهیه سندی برای حل مشکلات آموزش عالی خبر داد و گفت: در این سند توجه به معیشت اساتید، گرنت‌های اساتید، تجهیز آزمایشگاه‌ها، همکاری‌های بین المللی مدنظر قرار گرفته است.
روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور ضروری است
دکتر محمد مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در این نشست بیان کرد: ۱۳ سال از عمر نقشه جامع علمی می‌گذرد، روزی که نقشه تصویب می‌شد کار بدیعی بود و اولین بار بود که کار بزرگ در کشور با افق بلندمدت بعد از سند چشم‌انداز ترسیم می‌شد، این کار بسیار ارزشی در زمینه علم و فناوری که با دستور و افق دید مقام معظم رهبری انجام شد.
وی با اشاره به کتاب منحنی دوم دیدگاه‌هایی در نوسازی جامعه، ادامه داد: بحث اصلی کتاب این است که هر تغییری بعد از یک مدت به میرایی می‌رسد، آنجا لازم است که منحنی دوم شکل بگیرد. در ویرایش اول نقشه شتاب ایجاد کرد، اما تحولات جهان مانند تحریم‌ها، تحولات اجتماعی و فرهنگی ایران و دنیا، فضای درون و پیرامون را تغییر داده است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه روزآمدسازی سند نقشه جامع علمی کشور ضروری است و باید تا قبل از سال ۱۴۰۴ سند دوم تدوین شود، اضافه کرد: سیاست علم را جدای از علم تدوین می‌کنیم و در این مسیر بحث سیاست نهادی نیز مطرح می‌شود، اما بهتر است سراغ سیاست نهادی نرویم، فعلاً سیاست علم و فناوری را تدوین کنیم.
طهرانچی تصریح کرد: در حال حاضر پلتفرم‌ها یا سکوها نگاه جدیدی ایجاد کرده‌اند، باید سند جدید نقشه جامع علمی را در بستر تعاملی تدوین کنیم تا محیط گفتمانی ایجاد شود.
وی ادامه داد: امروز با گذشت ۱۳ سال از عمر سند نقشه جامع علمی کشور می‌توان آثار و پیامدهای آن را بررسی و چالش‌های پیش رو را استخراج کرد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفت: در این زمینه باید به مبنای نظری واحد دست پیدا کنیم که یا عدالت به‌معنای کم کردن شدید فاصله پرداخت حقوق را می‌خواهیم، یا عدالت به‌معنای برخورداری جوانان این کشور از علم برتر مدنظرمان است، باید یکی از این دو راهبرد را انتخاب کنیم.
توسعه یکپارچه رشته‌ها در کشور
دکتر ابوالفضل باقری‌فرد، معاون آموزشی وزیر بهداشت نیز در این نشست با تأکید بر توسعه یکپارچه رشته‌ها در کشور، گفت: خوشبختانه اکثر رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی پزشکی را در کشور داریم.
وی با اشاره به جایگاه نخبگان، گفت: باید حفظ جایگاه نخبگی در کشور مورد تأکید باشد، چراکه نخبگی شغل نیست.
حکمرانی آموزش عالی و آموزش هدفمند باید مدنظر قرار گیرد
دکتر قاسم عموعابدینی، معاون آموزشی وزیر علوم گفت: باید بدانیم که چرا لازم است تحول در دانشگاه صورت گیرد، آیا خروجی فعلی دانشگاه‌ها مدنظر جمهوری اسلامی است، دانشگاه‌ها توانسته‌اند تمدن نوین اسلامی را جاری کنند؟ اگر به این سؤالات فکر شود، می‌توان درباره تغییرات دانشگاه‌ها تصمیم‌گیری کرد.
وی بر حکمرانی دانشگاه‌ها، خروجی مطلوب علم به‌عنوان اولویت‌های دیگر کشور تأکید کرد و افزود: منبع دانشگاه، ایران اسلامی است، نباید خوراک فکری غربی به جوانان بدهیم.
عموعابدینی چهار چالش اصلی را حکمرانی آموزش عالی و آموزش هدفمند، خانواده‌محوری و نخبگان و دیپلماسی علمی اعلام کرد و گفت: در این دو سال طرح تحول‌بخشی از این چالش‌ها را ایجاد کردیم، در این زمینه آیین‌نامه استادمحوری و مسئله‌محوری و تحول در دروس معارف آیین‌نامه ارتقاء اصلاح شده است.
عبدالله معتمدی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی گفت: بسیاری از تعریف‌ها تغییر کرده است و در این زمینه باید تغییرات در سند جامع علمی کشور ایجاد شود.
نامورمطلق، رئیس فرهنگستان هنر اعلام کرد: باید مشخص شود که نقشه جامع علمی کشور چه نقاط قوت و ضعفی در عرصه هنر داشته است. هنر، اهمیت روزافزون پیدا کرده؛ چراکه صنایع خلاق که مربوط به هنر است، در این سال‌ها مطرح شده است.
وی با بیان اینکه ۱۸ میان رشته‌ای هنر را طراحی کرده‌ایم، اضافه کرد: با اختلال در ذائقه هنری مواجه هستیم و لازم است در آموزش و پرورش در این خصوص اقدامات لازم صورت گیرد. نامورمطلق برقراری دیپلماسی هنر با کشورهای مشترک‌المنافع را خواستار شد.
دکتر حسن بختیاری، رئیس دانشگاه علوم پزشکی زنجان نیز در این نشست بیان کرد: باید نیازهای جامعه را مشخص کنیم و براساس آن نقشه جامع علمی کشور را تدوین کنیم.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی زنجان با تأکید بر کیفیت آموزش پزشکی، بیان کرد: برای اجرای افزایش ظرفیت پذیرش رشته‌های پزشکی، دانشگاه‌های علوم پزشکی باید فرصت داشته باشند تا امکانات خود را به‌روز کنند.
دکتر قناعتی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این نشست،اظهار کرد: باید مشخص کنیم که مزیت نسبی ما چیست؟ و مشکلات را به‌صورت ریشه‌ای حل کنیم.
دکتر محقق، عضو فرهنگستان علوم پزشکی خواستار تدوین نقشه جامع علمی جدید متناسب با اقتضائات کشور شد و گفت: باید برخی از اقدام‌های نقشه بازنگری شود.
رسول جلیلی، رئیس دانشگاه صنعتی شریف خواستار سطح‌بندی دانشگاه‌ها شد و بیان کرد: بودجه دانشگاه‌ها باید براساس این سطح‌بندی تعیین شود.
وی همچنین بر حل مشکل دوتابعیتی برخی از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها تأکید کرد.
رضایی، رئیس دانشگاه سیستان و بلوچستان با انتقاد از بومی‌گزینی در دانشگاه‌ها، گفت: بومی‌گزینی به ضرر استان‌های دور از مرکز شده است و افراد زیادی برای اینکه در این زمینه متضرر نشوند، به شهرهای دیگر مانند تهران مهاجرت می‌کنند و این امر به کشور آسیب می‌زند.
حسنی آهنگر، رئیس دانشگاه امام حسین(ع) نیز در این نشست اظهار کرد: عمده مشکلات کشور در حوزه نرم‌افزاری است که در سند نقشه جامع علمی کشور صحبتی از آنها نشده است.
وی افزود: تمدن نوین اسلامی به تربیت انسان‌های صاحب فکر و اندیشه نیاز دارد.
حسین بلندی، رئیس دانشگاه علمی و کاربردی با بیان اینکه علم و فناوری به‌شدت در حال پیشرفت است، گفت: علم و فناوری در جهان حکمرانی می‌کند، باید در این زمینه به سرعت اقدامات لازم را انجام دهیم، وگرنه عقب می‌مانیم.
قادرزاده، رئیس دانشگاه کردستان نیز با بیان اینکه ارزش‌گذاری باید بر اساس بازدهی صورت گیرد، اظهار کرد: اگر توزیع متوازن نداشته باشیم، با چالش مواجه خواهیم شد. تمرکز نخبگان در یک جا آسیب می‌زند.
نقی‌پور، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تبریز بر توسعه فرهنگ کار و تلاش تأکید کرد و افزود: اولویت‌بندی رشته‌ها باید براساس نیاز جامعه صورت گیرد.
بنابر اعلام روابط عمومی شورای عالی انقلاب فرهنگی، آقامیری، رئیس دانشگاه شهید بهشتی نیز گفت: باید اولویت‌های اصلی را پیدا کنیم و امنیت فکری برای رئیس دانشگاه ایجاد کنیم تا بتواند به کارهای زیربنایی بپردازد.
