سبک و شیوه ارتباط شما با همسرتان چگونه است؟
سبک ارتباط انفعالی
شخصی که در روابط خود از این شیوه استفاده می کند، احساسات و آرزوهای خود را صادقانه بیان نمی کند. او به جای اینکه نظرات خود را به زبان بیاورد بیشتر تسلیم نظرات و عقاید دیگران می شود و از این جملات استفاده می کند: «من اهمیت نمی دهم»؛ «برای من مهم نیست»؛ تو تصمیم بگیر» و ….افراد منفعل از درگیری و تضاد اجتناب می کنند و باور دارند که حقوق آنها به اندازه حق و حقوق دیگران حائز اهمیت نیست.
ریشه اصلی رابطه انفعالی عزت نفس پایین است و اغلب برای اجتناب از صدمه زدن به دیگران؛ اجتناب از درگیری و ناراحتی و با اجتناب از در معرض انتقاد قرار گرفتن، مورد استفاده قرار می گیرد. رفتار انفعالی اغلب با حسن نیت همراه است («من نمی خواستم ناراحتشان کنم »؛ «می ترسیدم حرف نادرستی بزنم»، و …). رابطه انفعالی هم به خود فرد صدمه می زند و هم به رابطه ای که بر قرار می کند آسیب می رساند. یک فرد منفعل ممکن است اجازه دهد تا حقوقش مورد تعرض قرار گیرد و نهایتا باعث می شود تا حس کند که او را درک نمی کنند و قدر او را نمی دانند.
سبک ارتباط تهاجمی
شخصی که شیوه ارتباطش تهاجمی می باشد دقیقا بر عکس یک فرد منفعل عمل می کند. فردی که برای برآورده شدن خواسته ها، نظرات، امیال، و نیازهایش از این روش استفاده می کند اغلب حقوق دیگران را پایمال می کند. این افراد به ندرت تسلیم دیگران می شوند و اغلب پیام آنها این است: «آنچه را که من می خواهم از آنچه تو می خواهی مهم تر است».
ارتباط تهاجمی مانند ارتباط انفعالی ریشه در عزت نفس پایین دارد و از این شیوه برای برنده شدن و یا به کرسی نشاندن حرف خود به هر قیمتی استفاده می گردد. کسی که ارتباط تهاجمی را مورد استفاده قرار می دهد سعی می کند تا با انتقاد کردن و مقصر شمردن دیگران بر آنها تسلط یابد.
این افراد آستانه تحمل شان بسیار پایین است و تحمل ناکامی را ندارند و صحبت دیگران را دائما قطع می کنند و به حرف دیگران گوش نمی کنند. زمانی که افراد ارتباط تهاجمی برقرار می کنند اغلب سعی می کنند دیگران را مسئول احساسات خود بدانند. ارتباط تهاجمی به احساسات فرد صدمه می زند و او را ناتوان می کند. فرد مهاجم ممکن است به قیمت تخریب اطمینان و صمیمیت سرانجام به هدف مورد نظر خود دست یابد.
سبک ارتباط انفعالی – تهاجمی
کسی که از این شیوه استفاده می کند، در ابتدا از حقوق و امیال و آرزوهای خود چشم پوشی می کند و کوتاه می آید اما بعدا بدنبال کینه جویی و انتقال خشم خود می باشد. انفعالی – تهاجمی ها مانند انفعالی ها هدفشان اجتناب از درگیری و تضاد است، اما پس از گذشت مدتی از روش هایی استفاده می کنند که فرد مقابلشان را وادار کنند تا مانند او به موضوع نگاه کنند.
الگوی رایجی که در رفتار این قبیل افراد به چشم می خورد این است که جلوی افراد انفعالی برخورد می کنند اما زمانی که فرد حضور ندارد ژست های تهاجمی به خود می گیرند. پیام آنها این است: «من سعی می کنم همکاری کنم، اما تو باید دقیقا به گونه ای رفتار کنی که من می گویم».
رفتار انفعالی۔ تهاجمی ها ریشه در عزت نفس پایین دارد. افرادی که از این شیوه استفاده می کنند اغلب کنایه می زنند و طعنه آمیز سخن می گویند و به سختی می پذیرند که شیوه ارتباطی شان انفعالی – تهاجمی است.
سبک قاطعانه (توام با اظهار وجود)
فردی که از این سبک استفاده می کند، احساسات، حقوق، امیال و آرزوهای خود را بدون تعرض به حقوق دیگران بیان می کند. ارتباط همراه با اظهار وجود حد وسط بین انفعالی و تهاجمی می باشد. با استفاده از این شیوه شما می توانید به وضوح درخواست خود را مطرح کنید و در عین حال به فکر دیگران نیز باشید.
هدف این شیوه این است که راه حلی بیابید تا ارتباط محترمانه ای برقرار شود. پیام این است: «نیازها و آرزوهای هر دوی ما مهم است، پس اجازه دهید تا راهی برای برآورده ساختن هر دوی آنها بیابیم.» ارتباط با این شیوه ریشه در عزت نفس بالا دارد و مسئولیت پذیر بوده و به خود و دیگران احترام می گذارد.
این شیوه ارتباطی وسیله ای است برای ارتباط یافتن با دیگران از روی اعتماد و حسن نیت است که نهایتا حس نزدیکی و ارتباط با دیگران را پرورش می دهد.
۵ نیاز ضروری عاطفی زوجین که باید توسط همسر برآورده شود!
۱. نیاز به شنیده شدن
۲. نیاز به احساس تعلق‌خاطر داشتن و پذیرفته شدن
۳. نیاز به امنیت/اعتماد
۴. نیاز به حس ارزشمند بودن و در اولیت قرار گرفتن
۵. نیاز به خواسته شدن
۱٫ نیاز به شنیده شدن
هر فردی برای اینکه احساس قدردانی و توجه کند، باید باور داشته باشد که حرف‌هایش شنیده میشود. به همین دلیل است که باید به حرف‌های هم گوش دهید. قطعا قرار نیست که با همه حرف‌های همسرتان موافق باشید، اما باید حرف‌هایش را به خوبی بشنوید و به نظرات او احترام بگذارید. منظور ما از شنیدن این است که فعالانه به حرف‌های همسرتان گوش دهید. بعد آنچه که شنیده‌اید را بازگو کنید تا مطمئن شوید که آیا مفهوم حرف‌هایش را به درستی فهمیده‌اید یا نه. سپس اگر راه‌کاری به ذهنتان می‌رسد ارئه کنید و یا صرفا از اطلاعاتی که در مورد دیدگاه مخاطب نسبت به موضوع مورد بحث به دست آوردید، به طور ضمنی در جهت پیش‌برد هر چه بهتر رابطه‌تان استفاده کنید.
۲٫ نیاز به احساس تعلق‌خاطر داشتن و پذیرفته شدن
هر دو طرف باید حس کنند که از طرف همسرشان پذیرفته می‌شوند. باید باور کنند که فارغ از هر اشتباه و نقص و ناامنی که ممکن است هر کسی داشته باشد، به خاطر همان کسی که هستند مورد توجه‌اند. هر کدام از زوجین باید چنین حس کنند که یک بخش از چیزی بزرگتر از خودشان هستند. «زندگی مشترک» همان چیز بزرگتر است. هر یک از طرفین باید در رابطه احساس راحتی کافی کند؛ به گونه‌ای که بتواند آنچه را که می‌اندیشد و احساس می‌کند، بدون ترس از قضاوت و طرد شدن با دیگری مطرح کرده و به اشتراک بگذارد.
۳٫ نیاز به امنیت/اعتماد
هر زوج باید احساس کند که می‌تواند به فردی که با او رابطه عاشقانه دارد، اعتماد کند و در روابط‌شان احساس امنیت داشته باشد. این امنیت ممکن است برای هر فرد معنی متفاوتی داشته باشد، اما هر چه که هست باید شامل مفهوم احساس امنیت در رابطه باشد. امن به این معنی که بتواند تمامی احساسات و افکارش را به اشتراک بگذارد و نگران عواقب آن نباشد. همه ما می‌دانیم که اعتمادپذیر بودن مخاطب برای هر رابطه‌ای، چه عاشقانه و چه دیگر انواع رابطه ضروری است؛ بنابراین، هر یک از زوجین باید در پیمانی که با هم بسته‌اند احساس امنیت کنند؛ و باور داشته باشند که دیگری از آنها محافظت خواهد کرد و در هر شرایطی به آنها عشق خواهد ورزید.
۴٫ نیاز به حس ارزشمند بودن و در اولیت قرار گرفتن
برای هر فردی مهم است که احساس کند که برای شریک زندگی خود اهمیت دارد. همچنین مهم است که بداند نسبت به اشخاص دیگر، تعهدات دیگر و سایر جنبه‌های زندگی همسرش، از اولیت بالاتری برخوردار است. این بدان معنا نیست که افراد متاهل نباید احساس استقلال داشته باشند. یا نباید دوستانی خارج از رابطه خود در زندگی مشترک داشته باشند. بلکه به این معناست که هر دو شریک از طرف مقابل احساس ارزشمند بودن کنند. یعنی بدانند که اگر به وجود همسرشان نیاز داشته باشند، در اولولیت قرار خواهند گرفت.
۵٫ نیاز به خواسته شدن
در نهایت مهم است که هر یک از زوجین توسط دیگری خواسته شود، و سطحی از صمیمیت مطلوب را با همسرش داشته باشد. صمیمیت لزوما معادل داشتن رابطه جنسی نیست. صمیمیت می‌تواند به معنی هرگونه نزدیکی روحی، فکری یا عاطفی و یا نزدیکی‌ای که در خلوت رخ می‌دهد، باشد. یک آغوش یا بوسه وقتی همسرتان سرگرم کارهایش است و یا حتی چشمکی که در یک اتاق شلوغ بین زوجین رد و بدل میشود می‌تواند نشان صمیمیت باشد. این بخش مهمی از ارتباط سالم برای زوجین است و مفهوم آن این است که در سطح خوبی از میزان صمیمیت مورد توجه همسرش بوده و از طرف او خواسته میشود.
راهکارهای شایع و ناکارآمد حل تعارض
بی ارزش جلوه دادن نیازهای طرف مقابل (در این روش فرد تلاش میکنه تا خواسته های خود را مهم و با ارزش جلوه بده)
دوری گزینی یا تهدید کردن به ترک(در این روش فرد میگه یا اونچه روکه میخوام انجام بده یا تو رو ترک میکنم)
تهدید(منظور از تهدید پیام مستقیم کلامی یا فیزیکی به منظور اسیب و صدمه به دیگری)
سرزنش کردن(در این روش فرد طرف مقابل رو مسوول تمام اتفاقات می داند)
تحقیر کردن یا بدنام کردن
ایجاد احساس گناه در طرف مقابل
محروم کردن فرد مقابل
سبک مؤثر مدیریت تعارض:
سبک تفاهم و تعامل: به باور همسرانی که این سبک را در زندگی مشترک خود به کار می برند، اختلاف و تعارض در زندگی زناشویی امری طبیعی و اجتناب ناپذیر است که باید با همکاری یک دیگر آن را حل کنند. «آن ها در کنار توجه به اهداف و علایق خود، به اهداف و خواسته های همسرشان نیز اهمیت می دهند و به هنگام تعارض، به راه حل هایی توجه می کنند که نیازهای طرفین را بر آورده سازد» (محمدپور، ۳۴:۱۳۸۹). روشن است که پیامد چنین سبک سازنده ای، رابطه ای موفق است.
چنان که نتایج یک تحقیق نشان می دهد، «زوجینی که هنگام تعارض و ناسازگاری راه همدلی و محبت را پیش می گیرند و مشکل را مشکل هر دو می دانند، ۳۴% مخالفت کم تری با هم دارند و ۵۸% از ناسازگاری آن ها کاسته می شود» (کنت،۱۳۸۲، ۱۶۲).
حل مسئله :
اصول گفتگو
فعالانه گوش کنه
موضوع را از هیجان جدا کردن
تنظیم هیجان
ذهن راه حل مدار
ارتباط کلامی
اگر به بحث‌هایی که با همسرتان داشته‌اید دقت کنید متوجه خواهید شد که بیشتر اختلافات از عدم ارتباط صحیح کلامی ناشی میشود؛ در واقع بسیاری از بگو مگوها و مشاجرات خانوادگی به دلیل درست صحبت نکردن و عدم توانایی در رساندن مفهوم است چنانچه می‌بینیم که با توجه به آمار کشورهای پیشرفته بیش از ۵۰ درصد طلاق‌ها به علت عدم ارتباط صحیح کلامی بین زن و شوهر است.
ارتباط چشمی برقرار کنید:
یکی از نکات مهم هنگام صحبت کردن با همسر ارتباط چشمی است. تصور کنید زمانی که همسرتان برای شما چیزی را تعریف می‌کند و شما در حال تماشای تلویزیون یا خواندن روزنامه و یا سرگرم تلفن همراهتان هستید؛ حرف همسرتان تمام میشود و تازه شما می‌پرسید چی گفتی؟! بعد همسرتان عصبانی میشود و ابراز ناراحتی می‌کند که اصلاً به حرفای من توجه نمی‌کنی و از همین‌جا دعوا شروع میشود.
گاهی حتی شما در هنگام گوش دادن به حرف‌های همسرتان به‌جای آنکه در چشمان او نگاه کنید به یک منظره یا جایی خیره می‌شوید اما این مسئله ناخودآگاه ذهنتان را از موضوع اصلی منحرف می‌کند و نصفه و نیمه حرف‌های همسرتان را متوجه خواهید شد لذا داشتن ارتباط چشمی هنگام صحبت کردن از جمله مسائل مهمی است که باعث ایجاد صمیمت در بین زوجین می شود.
همسرتان را بانام نیک صدا کنید:
یکی دیگر از مهم‌ترین مهارت ارتباطی در بین زوجین صدا کردن یکدیگر با الفاظ زیبا است. کلمات بار روانی زیادی را در روح و روان شنونده دارند و لحن شما هنگام صدا کردن همسرتان به او می‌فهماند که یک گفتگوی عاشقانه منتظرش است یا یک دعوا! صدا کردن با الفاظ عاشقانه و محبت‌آمیز باعث میشود که ناخودآگاه مسیر ذهنی شنونده تغییر کند؛ گاهی درخواست منفی است اما الفاظ زیبا باعث میشود فرد مقابل نسبت به آن درخواست منفی از خود موضع‌گیری نشان ندهد.
امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند: زیبا سخن بگویید تا جواب زیبا بشنوید.
شفافیت در پشت تلفن!
هنگامی‌که تلفنی صحبت می‌کنید چون تنها منبع اطلاعاتی شما صداست ممکن است سوءتفاهم‌های زیادی برایتان ایجاد شود لذا تلفنی صحبت کردن با همسر هم مهارت ارتباطی جداگانه‌ای دارد.
همانطور که گفتیم در صحبت کردن حضوری ارتباط چشمی از اهمیت زیادی برخوردار است و در ارتباط تلفنی وضوح در بیان. به این معنا که هنگامی‌که با همسرتان تلفنی صحبت می‌کنید قبل از اینکه او شمارا قضاوت کند، او را در جریان موقعیت خودتان قرار دهید مثلاً اگر هنگام مکالمه درجایی مثل تاکسی هستید و نمی‌توانید بلند صحبت کنید به‌جای آنکه بگویید زود کارت را بگو! بگویید ببخشید آرام صحبت میکنم داخل تاکسی هستم… وضوح در بیان باعث میشود که فرد مقابل از گنگی خارج شود و از دست شما دلخور نشود؛ همچنین در ارسال پیامک هم این امر صدق می کند چرا که هنگامی که شما پیامی را ارسال و یا دریافت می کنید موقعیت مکانی و حال روحی شما با مخاطبتان متفاوت است یعنی مثلا ممکن است شما در شرایط مناسب و حال روحی خوبی باشید و با یک طرزبیان آرام پیامتان را انتقال دهید اما طرف مقابلتان در شرایط مناسبی نباشد و برداشت بدی از پیام شما داشته باشد لذا در هنگام پیام نوشتاری هم دقت کنید که زمانی که خسته اید، در محیط پر تنشی هستید و شرایط روحی و روانی مناسبی ندارید از ارسال چنین پیام هایی خود داری کنید و سعی کنید تا حد امکان از دادن پیام های نوشتاری تنها برای ابراز عشق و علاقه استفاده کنید نه برای صحبت درباره ی مسئله ای خاص.
حواستان به زبانتان باشد. زبان یکی از برنده ترین سلاح هایی است که اگر از آن به درستی استفاده نکنید هم خودتان و هم رابطه تا را خراب می‌کند ؛ با زبان خوب، زندگی و ارتباط خوبی را برای خود رقم بزنید.
یادآوری گذشته
گذشته های تلخ و اختلافات از یاد رفته ،گاه در گذشته زندگی زوجین، مشکلات و تلخکامی هایی اتفاق افتاده است که یادآوری آنها سبب تلخی و ناراحتی می شود، صحبت کردن درباره این نوع موضوعات مناسبت ندارد؛ زیرا هدف از مهارت گفت وگو نزدیک شدن روحی- عاطفی همسران به یکدیگر است، در حالی که بیان این موضوعات معمولا بر مشکلات افزوده و سردی عاطفی به بار می آورد.
مهربانانه سخن گفتن
همسران در طول زمان گفت وگو، باید لحنی مهربانانه داشته باشند و با شناختی که از یکدیگر دارند کلماتی را انتخاب کنند که به کدورت و یا عصبانیت طرف مقابل منجر نشود. خدای متعال به حضرت موسی و برادرش هارون، دستور می دهد که با فرعون نیز نرم سخن گویند: «فقولا له قولا لینا لعله یتذکر او یخشی» با او به نرمی سخن بگویید، شاید که پندپذیر و یا بترسد.
سخن گفتن دلنشین، همواره نیکوست؛ ولی نسبت به همسر نیکوتر و اثرگذارتر است. بنابراین در تمام زمان گفت وگو با همسرتان، به او عشق بورزید و با محبتی واقعی با او سخن بگویید تا آثار آن را نظاره کنید.
بپرهیز از تحکم و زورگویی
زمانی گفت و گو اثرگذار است که همسران از تحکم و زورگویی بپرم اصولا سخنانی در ذهن انسان ماندگار می شوند که با پذیرش منطقی همراه باشند. اگرچه ممکن است در هنگام تحکم، طرف مقابل سکوت کند یا به ظاهر بپذیرد؛ اما در واقع آن را نپذیرفته و در ذهن خویش آن سخن را مردود دانسته است، افزون بر این، تحکم و زورگویی مایه نفرت و جدایی عاطفی همسران می شود.
تقسیم وظایف زیر یک سقف مشترک
مگه قرار بود من انجامش بدم؟، وسایل من را کجا گذاشتی؟،نمیدانستم باید خرید کنم!،شستن ظرف کار خانمهاست!،چرا سطل زباله را من باید بیرون ببرم؟حتماً شما هم در طول زندگی مشترکتان این جمله‌ها را شنیده‌اید و شاید هم بارها نظیر این جملات را به همسرتان گفته‌اید…
درخواست کمک با احترام و محبت
بعضی از خانم‌ها در ابتدای زندگی مشترک نمیدانند چگونه باید از همسرشان برای انجام امور منزل کمک بگیرند.
بدیهی است که به دلیل بسیاری از تفکرات موجود در جامعه امروز، برخی از مردان ایرانی بر این باورند که تمام کارهای منزل مربوط به خانم خانه است و آقایون هیچ وظیفه‌ای برای رسیدگی و یا مشارکت در کارهای خانه ندارند!
شاید این اعتقاد آقایون به نحوه برخورد خوب یا خدای نکرده ناصحیح خانم‌ها هم مربوط باشد!
آنچه که واضح است، خانم خانه باید با احترام و لحنی دوستانه از همسرش بخواهد که در تقسیم کارهای منزل مشارکت داشته باشد. نباید بسیاری از کارها را بصورت اجباری برای مردها قرار داد. خوب است که نظر مرد زندگی‌تان را جویا شوید تا او بتواند بر حسب زمانبندی اوقاتی که در خانه است، برای کمک به شما اقدام کند.
تجربه نشان داده که با درخواست‌های محترمانه و محبت‌آمیز بعد از مدتی؛مشارکت در کارهای منزل، تبدیل به یک روال عادی در زندگی خواهد شد و دیگر لازم نیست خانم همکاری مشترک در کارهای خانه را متذکر بشود.
قدردانی:
از همدیگر قدردانی کنید
پس از انجام تک‌تک کارهای خانه، از همدیگر قدردانی کنید! این یک اصل ضروری در روابط و تعاملات زوجین است. جمله‌هایی مانند:
از کمکت ممنونم
متشکرم که به کارهای زندگی مشترکمان رسیدگی کردی.
چقدر انجام امور منزل کنار تو لذت‌بخش است.
و صدها جمله شبیه این‌ها هستند، که با کلماتی ساده ساخته می‌شوند اما عمق احساسی خوشایندی را در همسرتان به وجود می‌آورند. این جمله‌های تشکرآمیز باعث می‌شوند تا هر یک از همسران بدانند که شریک زندگی‌شان قدردان زحمت‌های آنهاست و این یک پارامتر مهم در رضایتمندی از زندگی مشترک به حساب می‌آید.
مسائل مالی:
دلیل شماره یک دعوای زن و شوهرها
براساس گزارش هافینگتون پست از نتایج پرسشنامه ای که به وسیله مجله «پول» ایجاد شده بود، دلیل شماره یک دعوای ۷۰ درصد زوجین «پول» است، نه مسائل مربوط به خانه، با هم بودن، خر و پف یا شام و ناهار! بیایید به شکل مشخص تری در مورد دلیل دعواهایشان صحبت کنیم. افرادی که در این پرسشنامه شرکت کرده بودند، عنوان کردند که خرید بیش از حد یا برعکس خساست، بودجه بندی مسائل مالی خانه و بدهی هایشان بزرگ ترین عواملی است که آنها را به بحث و جدل وا می دارد.
برنامه مالی:
برنامه ای تهیه کنید.
هر سال بایداهداف مالی تان را مشخص کنید.
هر ماه به بررسی گام هایی بپردازید که در جهت دستیابی به این اهداف بر می دارید. یکدیگر را تشویق کنید و در صورت نیاز، اقداماتی را برای رفع و رجوع اشتباهات انجام دهید هر چیزی که در زندگی تان وجود دارد، در راستای رسیدن به آن اهداف باشد که همین موضوع شما را در نحوه خرج کردن پول، تصمیم گیری های زندگی و تعهداتمان یاری می کند. از همه مهم تر این است که شما اهدافتان را با یکدیگر در میان می گذارید و یکدیگر را از انتظارات خود باخبر می کنید.
همکاری:
یک تیم باشید.
اگرچه ما از لحاظ اقتصادی مستقل هستید، اما مانند یک تیم عمل کنید و بدانیدکه اعضای یک تیم به کمک یکدیگر و در کنار هم مشکلاتشان را حل می کنند و پیروزی هایشان را جشن می گیرند. شما به عنوان دو هم تیمی، به طور مداوم با یکدیگر تعامل کرده و تغییرات لازم را در روند زندگی اعمال می کنید.
سواد اقتصادی:
سواد اقتصادی تان را افزایش دهید.
سال ها روی دانش اقتصادی تان کارکنید، اغلب با یکدیگر کتاب بخوانید، هرکدام از زوجین باید استقلال خود را حفظ کنند. این یعنی هرکدام از آنها باید دانش مالی بالایی داشته باشند و برای افزایش سطح دانش مالی خود تلاش کنند.
منبع : دکتر حسن حمیدپور و دکتر زهرا اندوز ، کتاب تکنیک های افزایش صمیمیت در زوج درمانی
تهیه کننده : زهرا افراسبی /کارشناس ارشد روانشناسی پلیس فارس
