شیوع ویروس کرونا عملا به یک بحران اجتماعی بدل شده است که نه تنها بهداشت ما را تحت تاثیر قرار داده، بلکه تبعات بسیار جدی برای جامعه داشته و دارد و باید آن را به مثابه یک بحران اجتماعی در معنای تام و وسیع آن و شاید یک ابر بحران در نظر گرفت.
پدیده های مختلف را می توان از زوایای گوناگون مورد مطالعه قرار داد وتوجه به ابعاد وجوانب مختلف یک پدیده لازمه دستیابی به شناختی جامع در هر زمینه است. پیامدهای بیماری کرونا را نیز می توان ازجنبه های مختلف اقتصادی، سیاسی، علمی، امنیتی و اجتماعی مورد توجه قرار داد.
یکی از مهمترین دریچه هایی که می توان از طریق آن به موضوع نگریست. بررسی جامعه شناختی آن است. در شرایط بحرانی کنونی، جامعه نیازمند ارتباط، اعتماد، آرامش و آموزش است و همه این ضرورت‌ها ایجاب می‌کند که پیش از شکل‌گیری شایعه‌ها و اخبار جعلی، نهادهای معتبر علمی و اجرایی، نخستین گویندگان خبرها و توصیه‌های پیشگیری،کنترل و درمان باشند، چرا که سرمایه اجتماعی یکی از مهمترین مواردی است که می تواند تحت تاثیر این ویروس وشایعات آن قرار گیرد و آنچه بیش از این بیماری، جامعه را تهدید می‌کند، خطر بی اعتمادی، آشفتگی ذهنی، احساس بی پناهی، خودتصمیمی وعدم احساس امنیت روانی و اجتماعی است.
امنیت روانی شامل دو نوع امنیت فردی و جمعی است. امنیت روانی جمعی زیرشاخه امنیت اجتماعی است. امنیت روانی زمانی تامین می‌شود که شخص از علل و عوامل اضطراب و تشویش در امان باشد؛ همچنین امنیت جمعی روانی، در زمانی تحقق می‌یابد که جامعه از عوامل تهدیدزا به دور باشد و از نظر آسایشی و رفاه اقتصادی عامل یا عواملی موجب هراس و وحشت از فقدان آن نشود.
هراس اجتماعی در این مقوله، نوعی ترس اجتماعی است که در جامعه فراگیر می‌شود و عارض بر گروه‌های اجتماعی است. وقتی ترس و هراس بر گروهی از مردم عارض می‌شود، و در ذهن آنان رسوخ می‌کند، هراس اجتماعی شکل می گیرد.
حال این سئوالات مطرح می شود؛ که از منظر کنشگران وشهروندان، تبعات اجتماعی شیوع این ویروس چیست؟ و آیا می تواند در پائین آمدن احساس امنیت اجتماعی وروانی شهروندان نقش داشته باشد؟ در این راستا معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی استان فارس اقدام به انجام پژوهشی تحت عنوان بررسی تبعات اجتماعی شیوع ویروس کرونا در استان فارس با تاکید برنقش آن در کیفیت احساس امنیت اجتماعی و روانی شهروندان کرده است، که نتایج حاصله حاکی از وجودتبعات اجتماعی همچون: افزایش شایعه،کاهش اعتماداجتماعی، افزایش هراس اجتماعی، کاهش سلامت اجتماعی، بیکاری و… می باشد که هرکدام در کاهش احساس امنیت اجتماعی وروانی افراد موثر بوده وبا آن رابطه معنی داری داشته است.
به هرحال حل این معضل و گذار از آن، مستلزم همکاری و مساعدت وسیع در همه بخش‌های جامعه است، بدون همراهی جامعه و فرهنگ‌سازی مناسب، امکان شکست وگذار از این بحران میسر نخواهد بود.
برای این هدف لازم است که درک و بینش صحیحی از ابعاد اجتماعی و روانی بحران کرونا در جامعه داشته باشیم، تا از این راه بتوان در سیاست‌گذاری‌های لازم برای مدیریت اجتماعی این موضوع، همه متنفذان اجتماعی و همچنین همه فرآیندهای موثر و تعیین‌کننده را شناسایی و مورد توجه قرار دهیم.
در این شرایط، بدون توجه به زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی، نه تنها امکان اثرگذاری مثبت اندک خواهد بود، بلکه هرگونه بی‌توجهی، می‌تواند بر احساس امنیت اجتماعی وروانی شهروندان تاثیر گذار باشد.
نویسنده: سرهنگ ایوب آقارحیمی- رئیس اداره برآورد اجتماعی و افکارسنجی معاونت اجتماعی پلیس فارس
