صدیقه البرزی؛ عضو هیئت علمی جهاددانشگاهی استان فارس، به مناسبت هفته “ارتقاء سلامت جوانان” در قالب یادداشتی به اهمیت این مقوله و لزوم توجه ویژه مسئولان امر به آن پرداخت.
این دکترای جامعه‌شناسی در یادداشت خود آورده است؛
“سلامتی، یکی از مهمترین عوامل توسعه، بالندگی و شکوفایی جوامع تلقی می‌شود. به همین دلیل تدوین و اجرای طرح‌های توسعه‌ای در حوزه سلامت، یک پیش‌نیاز زیربنایی بوده و در این راستا ضروریست تا تمامی اقشار و گروه‌های جامعه، مورد توجه سیاست‌گذاران و مسئولین امر واقع شوند.
این در حالیست که در واقعیت، به برخی از گروه‌ها توجه کمتری شده و این می‌تواند به پیامدهای خسارت‌باری در جامعه منتهی گردد. یکی از این گروه‌های در حاشیه، نوجوانان هستند که با توجه به شرایط خاصی که در آن به سر می‌برند در معرض مخاطرات متعددی قرار گرفته و در عین حال، یک نگاه آینده‌نگرانه به خوبی می‌تواند نقش مؤثر و اهمیت برجسته آنها را به عنوان نیروی مولد در سرنوشت یک جامعه نشان دهد.
نوجوانان بخش بزرگی ازجمعیت پویا و آینده‌ساز جوامع هستند که جهان آینده، متکی بر وجود شایسته و باکفایت آنها بنا خواهد شد. چنانچه سلامت نوجوانان آنگونه که باید محقق نشود هرگز آن جامعه در مسیر توفیق و پیشرفت واقعی قرار نخواهد گرفت و چشم‌اندازهای توسعه تحقق نخواهد یافت. لذا سرمایه‌گذاری در حوزه سلامت نوجوانان یکی از مهمترین گام‌های زیربنایی و محوری محسوب می‌شود که آینده جوامع بدان استوار خواهد بود.
در باب اهمیت نوجوانی ذکر این نکته بس است که دیری نخواهد پایید و نوجوانانی که در حال حاضر در دنیای خود سیر می‌کنند در زمره بزرگسالان جوان قرار گرفته و تمامی ابعاد جامعه را عمیقاٌ تحت تأثیر خود قرار خواهند داد. این در حالی است که متاسفانه در جامعه ما این قشر، بیش از سایرین از نگاه برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران امر، دور مانده و به حاشیه رانده شده‌اند.
مطالعات متعدد نشان می‌دهد که نوجوانان به میزان بالایی خشونت، اختلالات خلقی، تمایل به خودکشی، تعارض با والدین، فرار از خانه، مصرف دخانیات و مواد مخدر، نوشیدن مشروبات الکلی و رفتارهای پرخطر جنسی را تجربه می‌کنند که با توجه به ضعف مهارت‌های کافی در کنار هیجانات مختص این مقطع سنی، می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به فرد نوجوان، خانواده و جامعه وارد سازد.
دوران بلوغ و به ویژه بهداشت مربوط به آن به عنوان یکی از کلیدی‌ترین موضوعات خاص این دوران، بسیار نادیده انگاشته شده تا جایی که می‌تواند به بارداری‌های ناخواسته، سقط جنین، زایمان زودرس، بیماری‌های مقاربتی، ایدز و … منتهی گردد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که اغلب بارداری‌های نوجوانان در کشورهای در حال توسعه رخ داده و خطر مرگ و میر در این گونه بارداری‌ها نیز بسیار قابل توجه است. این در حالی است که مطالعات متعدد بیانگر آگاهی پایین و نگرش نادرست نسبت به دوران بلوغ و بهداشت مربوط به آن بوده و ضمن توجه به این نکته که نوجوانان امروز، والدین آینده هستند توجه به سلامت جنسی آنها بسیار مهم و غیر قابل انکار است.
یکی دیگر از مؤلفه‌های مربوط به سلامتی، انجام غربالگری و معاینات دوره‌ای است که نگرش رایج، آن را مختص رده‌های سنی بالاتر دانسته غافل از اینکه انجام غربالگری‌ها و معاینات مورد نیاز در هر سنی اهمیت فراوان داشته، در نوجوانان نیز توجه به این امر ضروریست و می‌تواند از بیماریها و اختلالاتی که ممکن است در مقاطع بعدی زندگی رخ دهد پیشگیری کند.
در کنار چالشهای مربوط به نوجوانی می‌توان به مزیت‌هایی از این دوران اشاره کرد که ضرورت سرمایه‌گذاری در حوزه بهداشت و نگاه ویژه به سلامت نوجوانان را آشکارتر می‌سازد. از جمله مزایای نوجوانی این که اصلاح سبک زندگی و ارتقاء رفتارهای مبتنی بر سلامت در جهت بهبود کیفیت زندگی در مقایسه با مقاطع بالاتر سنی، آسانتر بوده چرا که همین رفتارها چنانچه تدوام یابد به سبک زندگی محکم و استواری در جوانی، بزرگسالی و حتی سالمندی بدل شده و به طور قطع در آن دوران تغییر و ارتقاء سبک زندگی بسیار دشوارتر خواهد بود.
در نتیجه مداخلات مورد نیاز در این دوران می‌تواند اثربخشی بالاتری داشته باشد. به تعبیری می‌توان گفت که دوران نوجوانی یک فرصت طلایی جهت حفظ و نگهداشت سلامتی، پیشگیری از بیماریها و در نهایت ارتقاء کیفیت زندگی است. برخورداری از سلامت همه جانبه حق طبیعی نوجوانان است و با توجه به شکل‌گیری بسیاری از عادات و رفتارهای اجتماعی در سنین نوجوانی، مدیریت سلامت نوجوانان و پاسخگویی مطلوب به نیازهای خاص این دوران، می‌تواند درآینده بیشترین ارزش اقتصادی و اجتماعی را برای جامعه به دنبال داشته باشد.
همچنین با سرمایه‌گذاری در این حیطه می‌توان هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم برآمده از بیماری، ناتوانی و مرگ را کاهش داد. از همین رو اهتمام بیش از پیش به سلامت نوجوانان در نظام سلامت و از سوی مسئولین، برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران این حوزه بسیار برجسته و لازم است.”
