پیشگیری از اعتیاد

از این منظر کودکانی که در خانواده های سالم رشد کرده اند و تقریبا تمام نیازهای روحی و جسمی آنان برطرف شده است به احتمال بسیار کمی در دام اعتیاد می افتند.
برنامه پیشگیری از اعتیاد در خانواده می تواند به صورتی باشد که نیاز های کودک تا حد زیادی رفع شود . اما مهم ترین این نیاز ها امنیت ، تشویق و تایید ، بازی آزاد ، تحرک و تغذیه صحیح ،دوست و همراه ، محیط و افرادی که او را بفهمند و درک کنند ، الگو های سالم ، تخیل و هدف هستند .اگر هر کدام از این ها با مشکل روبه رو شود احتمال ابتلا به اعتیاد نیز بالا می رود .
بنابراین آن چه که اهمیت دارد سبک های فرزند پروری است .پیشگیری از اعتیاد به خصوص در کودکان و نوجوانان یکی از وظایفی است که والدین بایستی با آگاهی کامل آن را انجام دهند .اکثر مردم شروع به مصرف مواد مخدر در سن نوجوانی می کنند و قبل از این که متوجه آثار مخرب آن روی زندگی شوند، دچار اختلال می شوند .
نقش خانواده در پیشگیری از اعتیاد فرزندان :
خانواده تاثیر عمیقی در رشد کودک دارد و شخصیت اورا پی ریزی می کند. اگر محیط خانواده سالم باشد کودک مهر و محبت یاد می گیرد و دارای اعتماد به نفس و احساس مسئولیت می شود . کودکانی که در محیط خانه پذیرفته نشده اند و با محرومیت عاطفی و فقدان مهرمادری روبرو بوده اند ، محبت و عواطف دیگران را احساس نمی کنند و با ترک خانه و مدرسه و ناسازگاری با جامعه ، رفتار خصمانه بروز می دهند.این افراد فاقد قدرت سازش می شوند و سرنوشت خوبی در انتظار آنان نیست .
حمایت بیش از اندازه و اغماض بی نهایت پدر و مادر نیز سبب می شود که کودک بسیار پر توقع و به اصطلاح لوس و ناز پرورده بارآید و در نتیجه به تدریج در سازش با دیگران دچار اشکال شود . چنین فردی به عنوان یک موجود ضد اجتماعی طعمه خوبی برای قاچاقچیان مواد مخدر و جنایتکاران به شمار می آید .
برقراری رابطه صحیح پدر و مادر با کودک سبب می شود که رشد شخصیت فرزند مسیر طبیعی داشته باشد و از انحراف و کجروی در امان بماند . عواقب خطرناک اعتیاد ایجاب می کند که والدین از لحظه تولد ، فرزند را موجودی قلمداد نمایند که به سرعت یاد می گیرد و رشد شخصیت او منوط به برقراری رابطه صحیح بین همه اعضا ی خانواده است .
عوامل اساسی برای پیشگیری از مواد مخدر :
۱-برنامه های پیشگیری باید روابط خانوادگی و مهارت های فرزند پروری مانند نظارت و مراقبت والدین ، اطلاع رسانی و آموزشی والدین ، مداخلات مقطعی و کوتاه مدت در خانواده را تقویت کند .
۲- برنامه های پیشگیری باید به شناسایی عوامل ایجاد خطر در کودک و نوجوان مانند رفتارهای پرخاشگرانه ، مهارت های اجتماعی ضعیف و مشکلات تحصیلی بپردازد
۳-برنامه های پیشگیری جامعه مدار باید قابل دسترس در مسائل مختلف مانند مدارس ، انجمن ها ، سازمان های مذهبی و رسانه ای برای همه باشد
۴- برنامه های پیشگیری باید توجه زیادی به عوامل ایجاد خطر در افراد خاص ، سن ، نژاد ، جنسیت ، داشته باشند.
افزایش آگاهی در مورد مواد مخدر :
بسیاری از افراد امروزه درگیر مواد مخدر جدیدی می شوند که اطلاعاتی در مورد آن ها ندارند، برای مثال : میزان شیوع اعتیاد به ماده مخدر گل یا ماری جوانا و حشیش این روزها تا حد زیادی در حال افزایش است . برخی افراد فکر می کنند این مواد اعتیاد آور نیستند یا می توانند باعث خلاقیت و آگاهی شوند . این در حالیست که بسیاری از این مواد جدید از جمله ماری جوانا بیش از آن که وابستگی جسمانی ایجاد کنند به وابستگی روانی می انجامند و بر ذهن و مغز تاثیرات بلند مدت منفی می گذارند . همین مسئله باعث می شود که افراد فکر کنند این مواد ضرری ندارد .
همچنین در برنامه پیشگیری از اعتیاد توجه به این نکته حائز اهمیت است که بسیاری از مصرف کننده های مواد در معرض ریسک ابتلا به اختلالات روانی قرار می گیرند .
آموزش مهارت حل مسئله به عنوان عاملی برای پیشگیری از اعتیاد :
بسیاری از افراد از اعتیاد به عنوان یک راه حل برای فرونشاندن احساسات منفی خود استفاده می کنند . در واقع اعتیاد راه حل غلطی است که برای پشت سر گذاشتن مشکلات زندگی استفاده می شود . افرادی که چنین رفتاری دارند معمولا تا حد زیادی بر احساسات خود متمرکز هستند و نمی توانند راه حل های موجود را در نظر بگیرند . از همین رو آموزش مهارت های حل مسئله می تواند به بسیاری از افراد کمک نماید تا هنگام مواجهه با چالش ها و مشکلات زندگی مقاومت بالاتری داشته باشند و بتوانند با وجود احساسات منفی راه حل های موجود برای برون رفت از وضعیت فعلی را نیز در نظر بگیرند .
آگاهی از روند پیشرفت اعتیاد عاملی برای شناخت عوارض آن :
مسلما هیچکس فکر نمی کند با مصرف مواد کم کم معتاد می شود. همه این افراد ابتدا به عنوان سرگرمی شروع می کنند ، بعد پیشرفت می کنند . ممکن است سیگار و الکل ( مخصوصا در نوجوانان ) فقط برای آرامش یا کنجکاوی مصرف شود. سپس کم کم به طور منظم مصرف می شود و آن گاه به جایی می رسد که فرد در انجام مسئولیت های روزمره خود نیز دچاراختلال می شود و ارتباطش با اطرافیان تحت تاثیر قرار می گیرد. آگاهی و باور به سرعت روند پیشرفت اعتیاد ، می تواند عاملی باز دارنده باشد تا از ابتدا وارد این راه بد نشویم .
راه های پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر :
آگاهی و اطلاع رسانی افراد و خانواده نسبت به مضرات اعتیاد
راه اندازی مراکز ورزشی و فرهنگی مانند کتابخانه و سالن های ورزشی
تلاش برای بالا بردن سطح سواد آکادمی جامعه و ایجاد اشتغال با کار آفرینی
تبلیغات گسترده ضد اعتیاد توسط مراکز آموزشی و رسانه ها
مبارزه با تولید و توزیع هر نوع مواد مخدر و عدم دسترسی آسان جوانان به آن
تقویت عزت نفس و معنویات به خصوص در جوانان
نتیجه گیری:
با توجه به مطالب فوق نتیجه می رود که پیشگیری از اعتیاد راهی است که می تواند از مشکلاتی همچون هزینه و عواقب زیادی مثل : فروپاشی خانواده ها ، بیماری ، فقر و… جلوگیری کند.
اعتیاد به انواع مواد مخدر موجب اختلال در زندگی و سلامت جسمی و روانی فرد معتاد و خانواده و اطرافیان او می شود . این اختلالات شرایط را برای بروز انواع بیماری ها و مشکلات خطرناک بعدی نیز هموار می سازد.
اعتیاد در بیشتر افراد در دوران نوجوانی و جوانی که ارزشمند ترین دوره زندگی برای هر فرد است، اتفاق می افتد و بخش مهم و ارزشمند عمر این گونه بیهوده و بی هدف هدر می رود . به این ترتیب بیماری اعتیاد هزینه ها و صدمات اجتماعی و اقتصادی زیادی را برای خانواده و جامعه در پی دارد.
را ه های جلوگیری از اعتیاد بسیار زیاد است که هم در سطح فردی و همین طور در سطح اجتماعی قابل اجرا هستند، باید توجه داشت که اعتیاد یک بیماری روانی بوده و هرنوع بیماری می تواند درمان شود .
گرد آورنده : “زینب گل کار” – مشاور و مددکار اجتماعی کلانتری ۳۲ گلشن شیراز