به گزارش سحاب پرس، امروزه انواع متعددی از پروتزها مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما رایج‌ترین آنها پروتز زیر زانو است. پروتز زیر زانو (BK) یا پروتز ترنس تیبیال (TT) به صورت سفارشی برای کسانی که قطع عضو BK یا TT داشته باشند، ساخته میشود. بخش‌های مختلف این پروتز شامل سوکت سفارشی، لاینر، شاتل لاک قطعات رابط و پنجه است که البته این بخشها بسته به سیستم تعلیق مورد استفاده برای آن بیمار متفاوت است .
در این راستا مهندس مهرداد لک زاده گفت: گاهی اوقات پروتز ممکن است لایه داخلی (سافت سوکت ) یا سایر موارد جانبی دیگری داشته باشد .این پروتز اندام تحتانی، به باقیمانده عضو اندام تحتانی متصل میشود و جایگزین قسمت پایینی پا که قطع شده است، میشود.
مدیر کلینیک ارتوپدی فنی دنا شیراز ادامه داد: سازندگان این پروتزها به طور متوسط میبایست ۱۵ سال تجربه استفاده از این تجهیزات را در بیماران و کمک به آنها برای بازگشت به زندگی خود، پشت سر گذاشته باشند.
وی افزود: پروتزهای امروزی با استفاده از آخرین پیشرفت‌های تکنولوژی و بهترین مواد موجود طراحی شده‌اند. غالبا ترکیبی از رزینهای پزشکی، فیبر کربنی و دیگر مواد برای ساخت پروتز استفاده میشود. امروزه اکثر پروتزها از فیبر کربنی ساخته شده و باعث میشود که آنها سبک‌تر، قوی‌تر و قابل اطمینان‌تر باشند.
مهندس لک زاده پیرامون انواع پروتزهای زیر زانو گفت: انواع مختلفی از پروتزهای زیر زانو وجود دارد. نوع آن وابسته به این است که متناسب با شکل قطع عضو شده باشد، و بستگی به شکل اندام باقی مانده، سطح فعالیت، پیش بینی تغییرات آتی و اولویت فردی دارد. ابتدا، طراحی سوکت انجام میشود.
وی تصریح کرد: سه نوع اصلی طراحی سوکت عبارتند از: سوکت کششی تاندون پتلا PTB یا Patella Tendon Bearing، تعلیق مکش، سلیکونی، کمک کننده وکیومی، سوکت کششی تاندون پتلا.
مدیر کلینیک ارتوپدی فنی دنا شیراز توضیح داد: سوکت کششی تاندون پتلا به کاربر اجازه می‌دهد وزنی که از اندام‌های بالایی فشار می‌آورد را تحمل کند، زیرا تاندون پتلایی (مستقر در زیر کشکک زانو)، وزن اندام‌های بالایی را که می‌تواند مشکلاتی را در قسمتهای اندام پایینی ایجاد کند، را تحمل میکند. تقریبا همه افرادی که دچار نقص عضو در زیر زانو هستند، کاندید مناسبی برای PTB هستند.
مهندس لک زاده بیان کرد: برای پوشیدن یک سوکت PTB طراحی شده، باید یک روش تعلیق برای حفظ پروتز روی پای کاربر، استفاده شود. رایج‌ترین روش تعلیق با سوکت تاندون پتلا عبارتند از: SCیا سوپراکوندیلار (Supracondylar)، SCSPیا سوپراکوندیلار سوپراپتلار (Supracondylar Suprapatellar).
وی در خصوص عواملی که باید در ساخت و نصب پروتز زیر زانو لحاظ شوند عنوان کرد: انواعی مختلفی از پروتزهای مصنوعی در زیر زانو مورد استفاده قرار میگیرد. ارزیابی، اولین گام در ساخت مناسب‌ترین پروتز برای یک بیمار است. همیشه این موارد بررسی میشود: سن بیمار، وزن بیمار، علت قطع، اندازه پای باقی مانده، شکل باقی مانده پا، سطح فعالیت بیمار، تشخیص و پیش بینی تغییرات آتی، این عوامل فقط یک تصویر کلی از بیمار را ارائه می‌دهند. ارزیابی از تیم مراقبت کننده از آنها نیز بسیار مهم است.
وی افزود: پزشک همیشه با بیماران، پزشکان، درمانگران و اعضای خانواده آنها مشورت میکند. یک ارزیابی دقیق برای شناخت فرد، برای ساخت یک پروتز مناسب، ضروری است. هیچ دو بیماری یکسان نیستند و ساخت پروتزهای اختصاصی برای بیماران مختلف بهتر عمل می‌کنند.
لک زاده عنوان کرد: روند شروع و ساخت پروتز BK می‌تواند از چند روز تا هفته پس از قطع عضو شروع شود. بیمار می‌تواند در بیمارستان یا مرکز توانبخشی از یک محافظ پا یا پای مصنوعی سفارشی استفاده کند تا به محافظت از زخم‌های حاصل از جراحی بیمار، افزایش سرعت بهبودی، کنترل تورم و ادم کمک کرده و به بیماران اجازه دهد تا به استفاده از این وسیله عادت کنند. بیمار همچنین می‌تواند با استفاده از یک باند الاستیک برای کمک به کاهش ادم باقیمانده عضو استفاده کند . مزیت آن در این است که می‌تواند توسط افراد مختلف اعمال شود. این نیز کمک خواهد کرد که بدون ایجاد حساسیت در اندام، آن را برای نصب سوکت پروتز آماده کند. بعد از عمل جراحی، اندام بیمار از نظر اندازه و شکل تا سال آینده تغییر خواهد کرد. این بانداژ کمک میکند تا اندازه اندام زودتر ثابت شود و بیمار بتواند یک پروتز مناسب را سفارش دهد.
مدیر کلینیک ارتوپدی فنی دنا شیراز گفت: گام بعدی در این فرآیند این است که برای بیمار یک لاینر مناسب طراحی شود. لاینر یک رابط کاربری نرم است. این بخش قبل از سوکت قرار میگیرد. عمل اصلی لاینر جذب نیروههای وارده به اندام و انتقال آن به پروتز میباشد و به بیمار کمک میکند تا اندام باقیمانده سالم باقی بماند و همچنین به شما اجازه می‌دهد که بتوانید این پروتز را برای مدت طولانی استفاده کنید.
وی اضافه کرد: در بازار لاینرهای مختلفی وجود دارد و سازنده پروتز شما بهترین لاینر را برای شما انتخاب میکند. لاینر بر اساس بسیاری از عوامل، از جمله نوع تعلیق، سطح فعالیت، مسائل پوستی، میزان سبکی، برآمدگی‌های استخوانی، شکل و غیره انتخاب خواهد شد. لاینرهای مصنوعی OTS و سفارشی وجود دارد. اگر اندام باقی مانده یک شکل غیر معمول دارد یا بسیار استخوانی باشد، ممکن است از لاینرهای سفارشی استفاده شود. این‌ها با در نظر گرفتن شکل اندام بیمار از طریق گچ گیری یا اسکن با استفاده از چندین نرم افزار اسکنر مختلف ساخته می‌شوند. فرایند به دست آوردن لاینر سفارشی نسبت به لاینر OTS بیشتر طول می‌کشد. اگر شکل اندام عادی باشد، تنها اندازه گیری‌هایی برای سفارش یک لاینر OTS با سایز مناسب انجام میشود.
وی ادامه داد: هنگامی که لاینر آماده شود تا بر روی بیمار نصب شود، بیمار باید به مطب مراجعه کند. این لاینر بر روی اندام بیمار قرار میگیرد و تنظیم خواهد شد. اگر مناسب باشد، اندازه گیری و قالبگیری از بیمار انجام میگیرد . روش‌های مختلف ساخت براساس روش تعلیق که قبلا توسط متخصص پروتز و بیمار بروی آن تصمیم گرفته شده است، استفاده میشود. در این مرحله، قالب به طور کامل پر شده و اصلاح میشود تا بتوان سوکت پروتز را روی آن ساخت .
لک زاده تصریح کرد: اولین سوکت پروتزی که دریافت خواهید کرد، سوکت تشخیصی نامیده میشود. این سوکت از پلاستیکی با رنگ روشن و با استفاده از روش تعلیق مناسب (پین/ قفل، وکیوم بالایی، مکش) ساخته میشود. سوکت به صفحه‌ای متصل میشود. سایر اجزاء، مانند آداپتورها و لوله، برای اتصال سوکت به پای مصنوعی، مورد استفاده قرار می‌گیرند. معمولا این سوکت‌ها توسط بیمار به خانه برده می‌شوند. یک سوکت تشخیصی پلاستیکی برای شروع، به عنوان بخشی از سوکت استفاده میشود که ممکن است لازم باشد تا به صورت مناسب بر اساس اندام شما اصلاح شود. این را میتوان به راحتی با گرم کردن و یا تراشیدن پلاستیک آن، انجام داد.
وی توضیح داد: اندام پای شما نیز، هنگامی که شما شروع به راه رفتن بر روی آن می‌کنید، کاهش اندازه و تغییر شکل خواهد داد. این به دلیل نیروهای جدیدی است که در هنگام استفاده از پروتز بر روی اندام شما اعمال میشود. از دست دادن حجم، معمولی است و در هنگام استفاده از اولین پروتز، کاملا قابل انتظار است. هنگامی که در سوکت احساس گشاد شدگی می‌کنید، می‌توانید به راحتی آن را با پوشیدن جوراب اضافی، رفع کنید. از دست دادن حجم را میتوان با استفاده از پوشیدن جوراب، جبران کرد که لایه‌های مختلف دارد (۱،۲،۳،۵،۶). جورابی که بیشترین لایه را دارد، ضخیم‌ترین جوراب است. این می‌تواند باعث جلوگیری از جابجایی اندام شما در سوکت شود که می‌تواند باعث درد، قرمزی، کبودی و ادم شود. ارتفاع پروتز، بر اساس طول مناسب برای بیمار تعیین میشود. تعدیل آن نیز با استفاده از قطعات مختلف تنظیم میشود تا بهترین اندازه را برای بیمار فراهم کند.به طور معمول، یک سوکت تشخیصی ثانویه برای فردی که جدیدا دچار نقص عضو شده است برای کاهش کمر درد مورد نیاز است. در صورتی که این اتفاق بیافتد، ممکن است نیاز به ساخت یک لاینر جدید باشد و برای آن، بیمار باید همانند دفعه اول برای ساخت لاینر جدید، مجددا قالبگیری و اسکن شود.
لک زاده خاطر نشان کرد: هنگامی که حجم اندام تثبیت شد و سوکت پروتز تشخیصی برای بیمار متناسب شد، پروتزیست می‌تواند سوکت اصلی را طراحی کند. سوکت لمینه ای با استفاده از فیبر کربنی ساخته میشود که بدین معنی است که بسیار سبک‌تر از سوکت پلاستیکی است و دارای استحکام کششی بالاتری است. فیبر کربنی دوام بیشتری نیز دارد، زیرا سوکت قادر خواهد بود تا چند سال مورد استفاده قرار گیرد، که البته بستگی به سطح فعالیت و تغییرات اندام بیمار دارد. بیمار می‌تواند سوکت سفارشی رنگی را برای خود سفارش دهد، که ممکن است رنگ سوکت منطبق با رنگ پوست خود باشد یا آرم تیم مورد علاقه خود را روی سوکت چاپ کند.پروتز چندین بار توسط بیمار مورد استفاده قرار خواهد گرفت تا بتواند به تنهایی آن را بپوشد و در بیاورد. ارتفاع و هم ترازی آن نیز به همین ترتیب، تنظیم می‌شوند. برای کمک به بیمار برای استفاده از این اندام مصنوعی، تمرینات پیاده روی انجام میشود. فیزیوتراپی بخش مهمی از آموزش راه رفتن و تقویت عضلات اندام تحتانی است که جدای از قرار ملاقات با متخصص پروتز میباشد.
وی در پایان گفت: قطع عضو مچ پا یا از بین رفتن مچ پا، به عنوان آمپوتاسون از ناحیه مچ پا نیز شناخته میشود. این قطع شدگی از ناحیه مالئولار یا استخوان مچ پا، عمدتا موجب میشود کل پا از مچ به پایین حذف شود و فقط انتهای تیبیا باقی بماند.برخلاف قطع عضو ترنس تیبیال، بسیاری از بیمارانی دچار آمپوتاسون از ناحیه مچ پا، قادر به تحمل کامل وزنشان در پایین اندام باقی مانده می‌باشند. بنابراین، طراحی سوکت برای آمپوتاسون از ناحیه مچ پا کمی متفاوت از سوکت ترنس تیبیال است. در حالی که فشار باید مجددا در سراسر اندام توزیع شود، تأکید بیشتر بر روی انتهای یا بخش پایینی پروتز است که وزن را تحمل میکند. سپس قالب فیبر کربنی به طور مستقیم به پروتز پا متصل میشود. پنجه باید دارای ارتفاع کمی باشد.برای پروتز مچ پا، طرح‌ها و روش‌های مختلفی برای سوکت آن وجود دارد. بسیاری از سوکت‌ها دارای یک دریچه قابل جابجایی هستند که اجازه می‌دهد که اندام از طریق منطقه باریکی از آن عبور کند و سپس به جای آن، معمولا توسط بند ولکرو قفل میشود. این دریچه می‌تواند در قسمت پشتی یا میانی باشد. سوکت‌های دیگری بر روی آناتومی استخوان بیمار، برای تعلیق قفل می‌شوند. در این موارد ممکن است از یک لاینر استفاده شود. از آنجا که هیچ پایه و یا اتصالی بین پایین سوکت و پروتز پا وجود ندارد، سوکت مچ پا معمولا در هر دو طرفین مچ پا، بزرگتر است.
کلینیک ارتوپدی فنی دنا شیراز به آدرس سی متری سینما سعدی، خیابان ذوالانوار غربی، پلاک ۱۲۳ و با شماره‌های تماس ۰۹۱۷۶۹۵۵۱۳۱ و ۰۷۱۳۲۳۵۵۷۷۲ آماده ارائه خدمات میباشد.
