کاهش فعالیت های اقتصادی و تعطیلی بیشتر کسب و کارها، نرخ بیکاری را افزایش داده و علاوه بر افزایش بالقوه فقر و جرم، رکود شدیدی را بر بازارهای جهانی حاکم کرده است. بحران مالی دولت ها و شکاف بودجه نیز از نتایج شیوع کرونا می باشد. تاثیر منفی این بیماری بر زنجیره تامین و تجارت جهانی نیز قابل توجه بوده به طوری که سازمان تجارت جهانی کاهش ۱۳ تا ۳۲ درصدی حجم تجارت جهانی را برای سال ۲۰۲۰ پیش بینی نموده است. افزایش بیکاری و ناتوانی در پرداخت بدهی ها، موسسات مالی را دچار بحران کرده است. برخی پیش بینی ها از وخیم تر بودن رکود ناشی از کرونا نسبت به رکود بزرگ ۱۹۳۰ و سال ۲۰۰۸ حکایت دارد. بسیاری از دولت ها در راستای کمک به کسب و کارهای آسیب دیده بسته های حمایتی مختلفی ارائه کرده اند. تزریق نقدینگی ۲۳۰۰ میلیارد دلاری آمریکا به بازارها، بسته حمایتی ۵۰۰ میلیارد یورویی کشورهای عضواتحادیه اروپا و تسهیلات پرداخت بدهی صندوق بین المللی پول برای کشورهای عضو از جمله این اقدامات می باشد.
در آخرین روزهای سال گذشته نرخ دلار با رسیدن به ۱۶ هزار تومان به بالاترین قیمت خود در ۱.۵ سال گذشته رسید. قیمت سکه نیز در پایان سال به ۶ میلیون ۲۰ هزار تومان رسید و در طول تعطیلات نوروز با تاثیرپذیری از بازار جهانی طلا به ۶ میلیون ۳۰۰ هزار تومان رسید. هر چند نرخ دلار در سال جدید نیز افزایش یافته و از مرز ۱۶ هزار و ۴۰۰ تومان گذشته است اما در دو هفته اخیر روندی نسبتا کاهشی داشته و افت ۲.۲ درصدی را به ثبت رسانده است. افزایش نرخ ارز در سال جدید با توجه با کاهش تقاضای ارز معاملاتی و مسافرتی، به علت هیجانات ناشی از گسترش ویروس کرونا و نااطمینانی از آینده و شرایط بازارها می باشد. البته احتمال می رود با توجه به کاهش تقاضای ارز و امکان کاهش حواله درهم، نرخ دلار کاهشی باشد. از سوی دیگر ممکن است به دلیل نااطمینانی گسترده، افزایش تقاضای احتیاطی قیمت دلار را افزایش دهد. همچنین کاهش قیمت جهانی نفت و صادرات ایران، عرضه ارز را با مشکل مواجه کرده و زمینه ساز افزایش نرخ ارز خواهد شد. سکه نیز در سال جدید به ۶ میلیون و ۵۷۰ هزار تومان رسید و با اندکی نوسان رشد ۱.۶ درصدی را طی دو هفته گذشته از خود نشان داده است. علی رغم افزایش قیمت جهانی طلا، سکه به تبعیت از دلار اندکی کاهش داشته، هر چند کاهش قیمت طلا در دو روز منتهی به هفته گذشته نیز بر روند قیمتی سکه نیز تاثیر گذار بوده است.
شاخص کل بورس در اوایل سال جدید رشد ۶.۸ درصدی داشته و این در حالی است که بازار سهام کشورهای قدرتمند اقتصادی به دلیل همه گیری کرونا وضعیت مناسبی نداشته اند. در حالی شاخص سهام در دو هفته گذشته رشد ۱۳.۸ درصدی را به ثبت رسانده که بسیاری از کارشناسان معتقدند این رشد با وجود تعطیلی بنگاه ها و هجوم تقاضا به بازار سرمایه و کم عمق بودن این بازار، ناشی از حباب قیمتی در بازار می باشد. عرضه اولیه شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی و حمایت دولت از بازار سهام و همچنین ورود نقدینگی از بازارهای موازی به بورس، روند افزایشی شاخص سهام را در روزهای آتی به دنبال خواهد داشت.
به دنبال کاهش تقاضای جهانی نفت، قیمت انواع نفت افت شدیدی را نشان داده است. حتی توافق کاهش روزانه ۱۰ میلیون بشکه ای تولید نفت نیز نتوانست رشد قیمت نفت را به ثبت رساند. آژانس بین المللی انرژی پیش بینی کرده تقاضا برای نفت در ماه آوریل ۳۰ درصد نسبت به قبل از شیوع کرونا و به میزان ۲۹ میلیون بشکه کاهش یابد که پایین ترین رقم در طی ۲۵ سال گذشته می باشد. اثر کاهش ۳۰ درصدی تقاضای نفت در ماه آوریل به دلیل شیوع ویروس کرونا به قدری بازار نفت را تحت تاثیر قرار داده که تنها در بلندمدت و پس از فروکش کردن بحران کرونا می توان اثر کاهش تولید نفت را مشاهده نمود.
کاهش تقاضای نفت و ادامه رکود جهانی باعث افزایش قیمت جهانی طلا به عنوان دارایی امن گردیده است. پیش بینی می شود با توجه به کاهش نرخ های بهره دنیا و ادامه رکود ناشی از همه گیری کرونا همچنان بر قیمت جهانی طلا افزوده شود. قیمت بیت کوین نیز کاهش یافته و تاثیر رکود بازارهای مالی این تفکر را ایجاد کرده که ارزهای دیجیتالی نمی توانند به عنوان دارایی امن به کار برده شود.
*جمال رازقی – رییس اتاق بازرگانی شیراز
