مرضیه عطاءالهی، کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری های واگیر، معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز در یادداشتی که در اختیار سحاب پرس قرار داده است، به بررسی بیماری سرخک، راه‌های انتقال، پیشگیری و راهکارهایی برای مقابله با این بیماری پرداخت.
در این یادداشت آمده است؛
قبل از برنامه ایمن‌سازی گسترده، مرگ و میر و عوارض قابل توجهی در سلامت جوامع به ویژه کودکان ایجاد می‌کرد. این بیماری در کودکان زیر پنج سال و افراد با ضعف سیستم ایمنی با شدت بیشتری همراه است. علاوه بر کودکان، افراد بالای ۲۰ سال نیز در معرض خطر ابتلا به فرم شدیدتر و یا کشنده بیماری هستند.
راه انتقال
انتقال بیماری سرخک به صورت اولیه از فرد به فرد و در اثر ذرات تنفسی آلوده معلق در هوا و یا به وسیله تماس مستقیم با ترشحات بینی و گلوی فرد بیمار صورت می‌پذیرد. افراد مبتلا به بیماری سرخک از چهار روز قبل از شروع بثورات (راش جلدی) تا چهار روز بعد از آن آلوده‌کننده هستند.
این بیماری به شدت آلوده‌کننده بوده و به راحتی در مکان‌هایی مانند مهد کودک‌ها و مدارس که نوزادن و کودکان به صورت گروهی حضور دارند، به صورت همه‌گیری انتشار پیدا می‌کند.
افراد بدون سابقه واکسیناسیون و یا نداشتن سابقه ابتلای قبلی به بیماری سرخک، نسبت به این بیماری حساس و غیر ایمن هستند و هنگامی که ویروس سرخک به جمعیت غیر ایمن منتقل شود ۹۰ تا ۱۰۰ درصد افراد آلوده شده و علائم بالینی در آن‌ها مشاهده می‌شود.
مراحل ابتلا و پیشرفت بیماری سرخک
ورود ویروس سرخک به بدن فرد طی کردن دوره نهفتگی ( از زمان ورود ویروس سرخک به بدن تا شروع علائم مقدماتی) که اغلب بین ۱۰ الی ۱۲ روز و گاهی هفت الی ۱۸ روز طول می‌کشد.
دوره مقدماتی بیماری شامل تب، خستگی، سرفه، آب ریزش از بینی و التهاب ملتحمه در افراد بدون ایمنی به بیماری( افرادی که سابقه قبلی ابتلا به بیماری سرخک و یا سابقه ایمن‌سازی ندارند) ظاهر می‌شود.
راش جلدی (نقاط قرمز رنگ هم سطح پوست و یا کمی برجسته‌تر) در پشت گوش‌ها و صورت، همراه با تب بالا ظاهر می‌شود. راش جلدی به سمت بدن و اندام‌های انتهایی گسترش یافته و به طور معمول طی سه الی هفت روز از بین می‌رود و ممکن است تغییر رنگ خفیف در پوست باقی بماند.
عوارض بیماری
در بعضی موارد ابتلا به بیماری سرخک باعث عوارضی مانند عفونت گوش میانی، ذات الریه، اسهال، تشنج ناشی از تب بالا، کوری و التهاب مغز می‌شود. همچنین عوارض کمتر شایع شامل سوءتغذیه، کاهش پروتئین، تشنج و صدمه مغزی است در صورتی که درمان بیماری به سرعت انجام نگیرد، این عوارض می‌تواند منجر به مرگ در طی یک ماهه نخست بعد از شروع راش شود.
میزان کشندگی بیماری سرخک در کشورهای در حال توسعه در حدود سه تا پنج درصد تخمین زده می‌شود و ممکن است در مناطق خاصی که بیماری در حالت همه‌گیری است بیش از ۱۰ درصد باشد. سوءتغذیه و بیماری‌های تضعیف‌کننده سیستم ایمنی عوامل خطری است که در عوارض و مرگ نقش دارد.
پیشگیری
موثرترین راه پیشگیری از بیماری سرخک و سرخجه واکسیناسیون است. مطالعات جدیدتر نشان می‌دهد در افرادی که ایمنی در اثر واکسن ایجاد شده، کاهش تدریجی تیتر آنتی بادی محافظت کننده علیه سرخک و سرخجه وجود دارد و در صورت مواجهه زیاد با بیماران سرخک و سرخجه، احتمال ابتلای افرادی که دو نوبت واکسن دریافت کرده‌اند نیز وجود دارد؛ هر چند در این موارد اغلب بیماری به شکل خفیف‌تر بروز می‌کند.
مواجهه با سرخک منعی برای دریافت واکسن آن محسوب نمی‌شود. مطالعات نشان داده است که اگر در ۷۲ ساعت نخست بعد از تماس واکسن تزریق شود، می‌تواند مانع ابتلا شده و یا شدت بیماری را کاهش دهد.
پیشگیری بعد از تماس
مواجهه با سرخک منعی برای دریافت واکسن آن محسوب نمی‌شود. مطالعات نشان داده که اگر در ۷۲ ساعت نخست بعداز تماس واکسن تزریق شود، می‌تواند مانع ابتلا شده و یا شدت بیماری را کاهش دهد. به دلیل اهمیت نقش واکسن در ایجاد ایمنی طولانی مدت علیه مواجهه احتمالی بعدی، اقدام پیشگیرانه انتخابی در افراد بالای شش ماه (مگر در موارد منع تزریق واکسن) محسوب می‌شود. در صورتی که واکسن سرخک در سن زیر ۱۲ ماهگی تزریق شود دوز صفر محسوب شده و تزریق نوبت اول و دوم در سن ۱۲ ماهگی و بالاتر طبق برنامه کشوری باید انجام شود. استفاده از واکسن در سن زیر شش ماه به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
همچنین به یاد داشته باشیم یک بار ابتلاء به سرخک، می‌تواند برای تمام عمر ایمنی ایجاد کند.
انتهای پیام
