به گزارش سحاب پرس و به نقل از آونگ پرس، این نوع ادبیات نه تنها به گسترش دایره لغات و تفکر خلاقانه کمک می‌کند، بلکه نقشی اساسی در تقویت هویت فرهنگی، اجتماعی و شخصیتی کودک و نوجوان ایفا می‌نماید. در این دوران که فضای مجازی در حال گسترش است، نیاز به آثار باکیفیت در حوزه ادبیات کودک و نوجوان بیش از پیش احساس می‌شود.
در ایران، ادبیات کودک و نوجوان از دیر باز جایگاه ویژه‌ای داشته است. نویسندگان بزرگ مانند صادق هدایت، محمود دولت‌آبادی، فریدون مشیری و شاملو سهم بزرگی در ترویج آثار ادبی برای نسل‌های مختلف داشته‌اند. با این حال، در دهه‌های اخیر، با وجود تغییرات فرهنگی و اجتماعی، این حوزه با چالش‌هایی از جمله کمبود آثار جدید، عدم توجه به کیفیت محتوا و گاهی مواجهه با خودسانسوری روبه‌رو شده است.
ادبیات کودک و نوجوان و نسل جدید: Z و آلفا
امروزه ما با نسل جدیدی از کودکان و نوجوانان روبه‌رو هستیم که به‌عنوان نسل Z و آلفا شناخته می‌شوند. نسل Z (متولدین ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۲) با دنیای دیجیتال و فناوری‌های نوین رشد کرده‌اند و به شدت با اینترنت، گوشی‌های هوشمند و رسانه‌های اجتماعی در ارتباط هستند. اما نسل آلفا (متولدین ۲۰۱۳ به بعد) حتی بیشتر از این با دنیای دیجیتال و هوش مصنوعی درگیر خواهند بود.
نقش ادبیات در رشد شخصیتی و اجتماعی کودکان و نوجوانان
ادبیات کودک و نوجوان علاوه بر ایجاد سرگرمی، می‌تواند در فرآیند شکل‌دهی به شخصیت و هویت اجتماعی کودک و نوجوان نقش بسزایی داشته باشد. این نوع از ادبیات، از یک‌سو با معرفی مفاهیم اخلاقی، ارزش‌های انسانی و اجتماعی به نسل جدید، به تقویت حس همدلی، مسئولیت‌پذیری و احترام به دیگران کمک می‌کند و از سوی دیگر با به تصویر کشیدن مشکلات و چالش‌های مختلف، توانایی تحلیل و حل مسئله را در این نسل‌ها تقویت می‌کند.</p
از این رو، آثار ادبی که به مسائل اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی می‌پردازند، به رشد اجتماعی کودکان و نوجوانان کمک کرده و به آنان این آگاهی را می‌دهند که چگونه در جامعه‌ای پویا و پیچیده زندگی کنند.
حفظ هویت فرهنگی از طریق ادبیات
در دنیای دیجیتال و فضای مجازی که فرهنگ‌های مختلف به‌سرعت در هم تنیده می‌شوند، حفظ هویت فرهنگی بیش از پیش اهمیت یافته است. ادبیات کودک و نوجوان می‌تواند به عنوان ابزاری قدرتمند در این مسیر عمل کند. از طریق داستان‌ها و اشعار، کودکان و نوجوانان با آداب، رسوم، تاریخ و فرهنگ کشورشان آشنا می‌شوند و به‌طور غیرمستقیم ارزش‌های فرهنگی خود را درک می‌کنند.
در ایران، با توجه به تنوع فرهنگی و تاریخی کشور، ادبیات کودک و نوجوان می‌تواند پیوندی عمیق‌تر با هویت ملی و فرهنگی برقرار کند. برای مثال، داستان‌های سنتی و فولکلور ایرانی مانند قصه‌های شاهنامه و افسانه‌های ایرانی می‌توانند به حفظ و ترویج هویت ملی و فرهنگی کمک کنند.
چالش‌ها و نیازها در ادبیات کودک و نوجوان ایران
در حالی که ادبیات کودک و نوجوان در ایران دارای پیشینه‌ای غنی است، اما امروزه با چالش‌هایی مواجه است. کاهش کیفیت آثار، عدم توجه به نیازهای روز جامعه و کاهش نویسندگان متخصص در این حوزه از جمله مشکلاتی است که این حوزه با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند. علاوه بر این، حضور فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به شکلی بی‌سابقه‌ای در زندگی کودکان و نوجوانان رخنه کرده و موجب کاهش توجه به کتاب و ادبیات سنتی شده است.
ادبیات کودک و نوجوان، در دنیای امروز و به‌ویژه در ایران، بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه و توجهات ویژه است. این ادبیات می‌تواند به‌عنوان ابزاری مؤثر در رشد شخصیتی، اجتماعی و فرهنگی نسل‌های جدید عمل کند و در کنار آموزش‌های رسمی، به حفظ هویت فرهنگی و توسعه مهارت‌های اجتماعی کمک کند. به‌ویژه در عصری که به‌واسطه فناوری و فضای مجازی نسل‌های جدید با چالش‌هایی خاص مواجه هستند، ادبیات کودک و نوجوان می‌تواند راهگشای مسائل پیچیده‌ای باشد که این نسل‌ها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
